Lupwishi Ilunga Kabòngò zou niet staan waar Thomas Hendrickx nu staat

Ik ben Thomas Hendrickx en ik ben niet wit. Ik heb een oer-Vlaamse voornaam en draag de achternaam van mijn moeder. Anders was het Lupwishi Ilunga Kabòngò geweest, in lijn met mijn Congolese vader. En dan had het leven dat ik tot hiertoe heb geleid er wellicht anders uitgezien.

De voorbije dagen voelde ik me erg slecht, in een tweestrijd tussen woede en schaamte. Woede omwille van het structurele racisme in de Verdeelde Staten. Woede om de ook in ons land ingebakken uitspraak ‘Ik ben geen racist maar...’. Schaamte omdat ik zelf ook de vruchten heb kunnen plukken van het verziekte systeem, waarin mensen met een andere achternaam de marathon van het leven starten met een zwaar beladen rugzak. Hendrickxen hebben daar gelukkig geen last van. Ik doe het best oké. Want ik heb van jongs af de impliciete regels leren volgen. Ik zag er best wat anders uit, maar toch niet te veel. Handig als je een job moet gaan zoeken. Ik leerde ook niet te ‘overdrijven’ omdat de zoveelste raciale mop ‘toch maar om te zeveren’ is.

Lupwishi Ilunga Kabòngò zou niet staan waar ik nu sta. Zouden mijn vrienden zijn vrienden zijn? Zou hij met hen op kamp zijn gegaan met de scouts? Zou hij met hen hebben gedanst in het jeugdhuis? Was zij dan stiekem een beetje verliefd geworden op hem? Zou u dit bericht dan nu lezen? Ik twijfel. Niet omdat u als lezer racistisch bent, helemaal niet. Wel omdat ik van jongs af aan in een hokje ben geduwd. De ongeschreven maatschappelijke verwachtingen zijn hoog. Vooral op vlak van gedrag. Doe normaal. Fit in en dat ga je dan uiteindelijk ook doen.

Maar kiezen is verliezen. Hoe gek is het dat ik van vrienden te horen krijg: “Ja, maar Thomas, gij zijt toch niet écht zwart.” Waarom dan niet? Omdat ik liever vegetarisch eet dan kip? Omdat ik liever een boek lees dan basketbal speel? Of omdat ik naast hiphop ook een streepje klassiek en zelfs wat metal kan appreciëren? Zo voel ik me mijn hele leven al eigenlijk een beetje een bedrieger. Zwart vanbuiten maar wit vanbinnen. ‘Een bounty’, zoals ik al zo vaak heb mogen aanhoren. Mijn vader is jong gestorven, waardoor ik van thuis uit niet veel meekreeg over mijn afkomst. Ik groeide op in het landelijk Vlaanderen, ging naar een bijna volledig witte school en had alleen witte vrienden. Daardoor was ik vaak het zwarte eendje. Je valt willens nillens op, trekt de ene keer de aandacht als ‘exotische krullenbol’, de andere keer als ‘vuile zwarte’. Ik keek er soms echt tegenop om op verplaatsing te spelen met mijn voetbalclub, omwille van de hallucinante hoeveelheid bagger die je vanop de zijlijn naar je hoofd krijgt geslingerd.

Collectieve en individuele zelfreflectie

Hoe zouden de kansen van Lupwishi Ilunga Kabòngò verbeterd kunnen worden? Door het verleden te durven benoemen. Door uit het verleden te leren. Door te streven naar beter. Door collectieve en individuele zelfreflectie. Wat is mijn plek in de samenleving? Wat kan ik vanuit mijn positie doen? Er kan meer dan een zwart vierkant delen of Romelu Lukaku aanmoedigen – tenminste, als hij scoort. Het vergt moed om ongemak en pijn te uiten. Borst vooruit is zwaarder dan kop in het zand. Moedig reageren vergt meer inspanning dan bewust negeren. Na die foute mop de ‘kutopmerking’ maken die de sfeer verpest: je doet het niet voor je plezier. De politiek correcte zaag zijn evenmin. Durf in te zien dat het niet enkel een probleem is van rechts. Durf te doorbreken. Van ‘negerinnentetten’ tot Zwarte Piet en van Leopold II tot de moord op Lumumba. Het is geen vraag om de ‘blanke cultuur’ te begraven. Het is een vraag om een andere cultuur oprecht en open te willen aanhoren, leren kennen en erkennen.

Ik ben niet ondankbaar en over het algemeen ook niet ongelukkig. Ik heb veel witte vrienden en witte familie die ik voor geen geld in de wereld zou kunnen missen. Ik heb een witte vriendin die ik doodgraag zie en met wie ik een wellicht grotendeels wit kindje verwacht. Ik blijf positief. Ik geloof dat mensen deugen. En ik geeft onze samenleving meer dan ooit een kans op beter.

Maar ik heb één eenvoudig verzoek. Dat wanneer mijn zoontje en de generatie in zijn kielzog, voor naamkeuzes komen te staan, zij Lupwishi Ilunga Kabòngò wél een kans geven.