Luidt Europese ‘Green Deal’ een nieuw tijdperk in?

Op 30 oktober hebben de Europese ministers van Transport en van Milieu na een informele top samen hun ‘Graz Declaration’ bekendgemaakt. “De start van een nieuw tijdperk: schone, veilige en betaalbare mobiliteit voor Europa”, noemen ze het.

Zoals bij veel van dergelijke verklaringen gaat het om gezamenlijke intenties en oproepen. Het ‘nieuwe tijdperk’ zal nog gerealiseerd moeten worden. Maar in de verklaring zitten wel voldoende elementen om wie begaan is met duurzaamheid, gezondheid en leefbaarheid van onze steden en regio’s optimistisch te stemmen.

Zo geven de ministers aan dat er meer ambitieus beleid zal nodig zijn op het vlak van duurzame mobiliteit om de klimaatdoelstellingen en de doelstellingen rond luchtkwaliteit te bereiken. Het recente Greenpeace-onderzoek naar luchtvervuiling geeft aan hoe urgent dat laatste wel is voor Vlaanderen en Antwerpen in het bijzonder.

‘Actieve mobiliteit’

Een nieuwe klemtoon is die op de ‘actieve mobiliteit’. Europa lijkt daarmee zowaar het STOP-principe te omarmen. Fietsen en stappen moeten als een evenwaardige transportmodus en integraal onderdeel van de mobiele keten worden erkend, omwille van hun positieve impact op duurzaamheid en gezondheid. Infrastructuur voor de actieve modi moet bovendien multimodale connectiviteit waarborgen met openbaar vervoer en nieuwe mobiliteitsdiensten. Fijn om te zien dat de combinatie fiets en openbaar vervoer nu ook op Europees niveau wordt gepromoot. Het sterkt ons alleen maar in de motivatie om vanuit het openbaar vervoer mee te investeren in fietsdeelsystemen als Blue Bike.

Digitalisering van mobiliteitsdiensten en -management krijgt eveneens een prominente plaats in de verklaring. Het begrip MaaS, Mobility as a Service, is nog niet woordelijk tot Graz doorgedrongen, maar de tekst ademt wel die ambitie uit. Mee door de aanwezigheid van de milieuministers wordt ook gepleit voor een versnelling van de introductie van zero emission vehicles, onder meer door verregaande elektrificatie bij alle transportmodi, inclusief het openbaar vervoer dus.

Dat kan alleen mits een serieuze investeringsboost. En daarin schuilt wellicht de belangrijkste bijdrage van de verklaring van Graz. De ministers willen dat de Europese en nationale financieringsstromen “consistent worden gemaakt met het pad naar lage broeikasgasemissies en een ‘veerkrachtige’ klimaatontwikkeling”. Naast de al vermelde investeringen in actieve modi en elektrificatie worden ook investeringen in openbaar vervoerinfrastructuur naar voor geschoven.

Milieu- en Transportministers samen zijn tot de vaststelling gekomen dat hun ‘green deal’ enkel kan slagen mits een duurzame modal shift. Ze geven de Europese Commissie tot 2021 om nu met beleidspakketten op de proppen te komen. Ook de lidstaten, regio’s en steden worden op hun verantwoordelijkheid gewezen. Ook voor België en zijn gewesten ligt er, al zijn er al stevige aanzetten, nog behoorlijk wat werk op de plank. En dat ons land op de informele top alleen ambtelijk en dus door geen enkele minister was vertegenwoordigd, hoop ik eerder als een accident de parcours te mogen beschouwen dan als een gebrek aan interesse en betrokkenheid.