Liefste Fleur, jij zonder jullie: dat moest een vergissing zijn

Saskia de Coster is schrijver van de roman Nachtouders. Haar column verschijnt tweewekelijks.

Kunstenaar Fleur Pierets zou met haar partner Julian Boom trouwen in 22 landen waar twee vrouwen dat mogen. Na het vierde huwelijk, in Parijs, werd Julian gediagnosticeerd met kanker. Ze stierf twee maanden later. Fleur Pierets tekende haar verhaal op in ‘Julian’. Saskia de Coster schreef Pierets een brief, die ze gisteren voorlas bij de boekvoorstelling.

Liefste Fleur,

Mijn favoriete liefdesverhaal is dat van jullie. Met project 22 gingen jij en je vrouw elkaar het ja-woord geven in de 22 landen ter wereld waar dat toegestaan was, in de hoop dat er tijdens jullie trouwtournee veel landen zouden bijkomen. Stel je voor dat jullie een leven lang waren blijven trouwen, tot jullie, twee oude vrouwtjes, ‘genoeg getrouwd nu!’ riepen en een trouwpensioen namen, twee charmante nomades, dressed in black, die met één koffer en karrenvrachten positief activisme de wereld veroverd hadden.

Hoor mij jullie nu labelen en fixeren, Fleur, terwijl jullie kunstenaarsduo JFPierets net altijd in beweging was. Jij weet het wellicht niet meer maar het eerste gesprek dat jij en ik voerden, ergens in een backstage, ging over sofa’s – ik heb geen idee waarom –, over vergissingen – ik heb wel een idee waarom – én over Alice in Wonderland – iedereen moet weten waarom. Alice zegt: ‘Tussen vanmorgen en nu ben ik al zo vaak veranderd.’ Verandering als de motor van je leven, daar zagen we allebei wel wat in. De volgende keer dat ik je ontmoette, was jij in een wij veranderd. Fleur in Julian+Fleur.

Jullie waren zo’n uitbundige mix van tegenstellingen, Paul McCarthy én George Michael, Maggie Nelson en Oprah Winfrey, de grootste eruditie én de platste grappen, dat je vergat dat jullie liefde de zogenaamd gelijkslachtige liefde was. (Dat label slaat op niets, het klinkt een beetje als het deksel op een slangenkuil waaruit veel stof en jammerklachten opstijgen.) Liefde kan zo vanzelfsprekend zijn dat we kunstenaars nodig hebben om ons daarop te wijzen en over de grenzen te doen kijken. Jullie zachte, assertieve én ambitieuze project 22 heeft zoveel passanten overtuigd en zoveel dromende Alicen, van welk gender ook, van hun vanmorgens naar onverwachte toekomsten geholpen. En toen.

“Ik wil niet zo’n weduwe zijn”, zei je fel toen we elkaar weer zagen met jou alleen, grammaticaal klopt deze zin niet, het klopte ook niet, jij zonder jullie, jij na jullie. Het moest een vergissing zijn. Een weduwe. Je sprak bij een oneetbaar slaatje, stro van een artisjokbloem bleef in mijn keel haperen, je sprak alsof je droomde van een taal van later, een Julian-taal, een taal die de vergissing van haar ziekte ongedaan kon maken. Jij was zo vastberaden om te blijven en jullie verhaal op te schrijven. Geen aarzeling, geen wegomlegging, geen uitstel. Zo vastberaden om niet in te storten dat je lichaam de volgende dag prompt instortte. En nog bleef jij schrijven.

Je schreef een monumentje voor je vrouw. Een berg vol licht. Ik dacht aan het project ‘When faith moves mountains’, waarbij de kunstenaar Francis Alys samen met 800 passanten een berg 10 centimeter verplaatst. Een schijnbaar absurd en utopisch gebaar. Jij verplaatste de berg, in de hoop dat tien centimeter het verschil tussen leven en dood even kan overbruggen.

Lieve Fleur, het is geen vergissing en geen toeval dat zoveel mensen jou en Julian nu in hun hart dragen, dat wij hier allemaal zijn. Wij zijn allemaal passanten, allemaal onderweg, allemaal nomaden die een berg mee willen verplaatsen om het licht binnen te laten.