Leidt de rel over het cordon sanitaire tot een coalitiewissel in Wallonië?

Alain Gerlache overschouwt de politieke actualiteit. Zijn column verschijnt op maandag.

Sinds het recente debat in Terzake tussen de voorzitter van het Vlaams Belang, Tom Van Grieken, en die van de MR, Georges-Louis Bouchez, doen in de Franstalige politieke wereld en op de Franstalige redacties geruchten de ronde over een coalitiewissel in Wallonië en de Franse Gemeenschap. De liberalen zouden vervangen worden door Les Engagés, het voormalige cdH.

Het was een voorspelbaar debat, waarin de twee protagonisten de confrontatie van de vorige dag tussen Emmanuel Macron en Marine Le Pen moeizaam overdeden. Maar sinds de ondertekening van het Charter van de Democratie door de Franstalige partijen, in 2002, was het nog nooit gebeurd dat een voorzitter van een Franstalige partij in een televisiestudio met een leider van extreemrechts debatteerde.

De dag na de uitzending publiceerden de voorzitters van de PS, Ecolo en Les Engagés een gemeenschappelijk communiqué waarin ze ‘een zeer zware aanslag op de democratie’ aanklaagden en van de leiding van de MR duidelijkheid eisten over haar standpunt inzake het cordon sanitaire. De liberalen deden dat meteen en bevestigden dat ze zich aan de principes van het Charter hielden.

Dat heel ongebruikelijke communiqué van de drie partijen was de oorzaak van de geruchten over een meerderheidswissel. Vergeet niet dat tussen 2009 en 2014 in het zuiden van het land al een ‘olijfboomcoalitie’ aan de macht was. Dat was ook de favoriete keuze van de PS en Ecolo na de verkiezingen van 2019. Maar na haar zware verkiezingsnederlaag besloot de cdH om op alle machtsniveaus in de oppositie te gaan. De socialisten en de groenen hadden dus geen andere keuze, ze moesten met de liberalen in zee.

Sindsdien is het van kwaad naar erger gegaan. De PS en Ecolo hebben genoeg van de onophoudelijke aanvallen van de voorzitter van de MR. Ecolo heeft de kruistocht van George-Louis Bouchez voor de kerncentrales nog lang niet verteerd. En voor de Parti Socialiste is de coalitie met de liberalen als een molensteen om de nek, iets waar de PTB maar al te graag gebruik van maakt. In de aanloop naar 1 mei was de rel over het cordon sanitaire dus voor de PS een kans om te benadrukken dat ze, ondanks haar ‘tegennatuurlijke’ coalitie met blauw, vasthoudt aan haar essentiële waarden.

Toch kun je je afvragen of een coalitiewissel echt aan de orde is. Ten eerste omdat hij alleen voor het regionale en communautaire vlak zou gelden, waar de samenwerking eigenlijk vrij vlot verloopt, en niet op het federale, waar de huidige meerderheid zou blijven bestaan. En ten tweede omdat Wallonië en de Waals-Brusselse Federatie met reusachtige problemen kampen, die een regeringswissel tijdens de legislatuur alleen maar zouden verergeren. PS en Ecolo weten bovendien niet zeker of dit maneuver ‘GLB’ tot bedaren zou brengen of hem in zijn partij zou verzwakken. Ze horen ook te onthouden dat je niet keer op keer met een dreigement kunt zwaaien zonder het uit te voeren. Dat is contraproductief. Het versterkt het gevoel dat je niets te vrezen hebt.

De Franstalige partijen hebben nu beslist hun cordon sanitaire aan te passen aan de evoluties van het medialandschap sinds 2002 en vooral aan de opkomst van de sociale media. Alleen de PvdA/PTB, een nationale partij, heeft de uitnodiging afgeslagen. De liberalen zouden het cordon sanitaire trouwens willen toepassen op de communisten, wat de andere partijen dan weer weigeren. Maar ze vinden ook dat ze in Vlaanderen, waar de regels anders zijn, met het Vlaams Belang in debat mogen gaan.

De voorzitter van de MR blijkt ervan overtuigd te zijn dat een belgicistische Waal die op een Vlaamse televisiezender in het Frans zijn verhaal doet, de kiezers van het Vlaams Belang kan losweken van die partij. Kortom, de Franstalige partijen vliegen elkaar in de haren over extreemrechts, dat in het zuiden van het land vrijwel onbestaand is.

Intussen hebben de Franstalige media in de voorbije maanden veel aandacht besteed aan de standpunten van Marine Le Pen en Eric Zemmour, de twee extreemrechtse presidentskandidaten. Die hoe dan ook door het Franstalige publiek op de Franse media werden gevolgd. Het debat tussen Macron en Le Pen werd zelfs live uitgezonden door een Franstalige infozender. Over welk cordon sanitaire hebben de Franstalige partijen het eigenlijk?