Laat ons net vermijden dat jongeren proberen iemand te zijn door hun al dan niet excentrieke manier van kleden

Dat een jong meisje zich mengt in de discussie over wat of niet mag op school (14-jarige in opstand tegen kledingvoorschriften op school, DM 3/6), vind ik zoals iedereen hoopgevend. Het is van alle tijden en maakt deel uit van een jeugd die opgelegde regels in vraag stelt: thuis, op school, in de Chiro, op familiefeesten. Sommige kunnen inderdaad aangepast worden, maar meestal is het een kwestie van uitleggen en contextualiseren.

Minder hoopgevend vind ik dat pseudo-experts menen dat ze hiermee de “directeur op zijn plaats gezet heeft”. Dit is weinig respectvol voor iemand die dagelijks het onmogelijke probeert mogelijk te maken en toont überhaupt weinig begrip voor de realiteit van een school. Een school van 500 à 2.000 leerlingen is wel iets anders dan een gezellig gezinnetje van 2 kinderen en nog een paar vriendjes uit de buurt. Een reglement voor klederdracht opstellen is een (onmogelijke) evenwichtsoefening om iets subjectiefs zo objectief mogelijk te maken: geen blote buiken, geen zichtbaar ondergoed, geen gescheurde broeken, geen fluohaar is een stuk makkelijker te handhaven dan een reglement dat stipuleert dat je je ‘sober’ moet kleden. Hoe exhaustiever, hoe kritiekvoeliger.

Maar zonder reglement kan het niet. Iedereen heeft in zijn hoofd een lijn dat het aanvaardbare van het onaanvaardbare scheidt. Die lijn is niet bij iedereen dezelfde, maar op een gegeven moment moet je er één trekken en als directie je verantwoordelijkheid nemen. Dus hoe hoog of hoe laag je de lijn ook legt, er kruipt evenveel energie in om die te verdedigen. Geen lijn? Neem dan mijn plaats maar eens in of kruip eens in de huid van eender welk kind of ouder.

Gebakken lucht

Nog even terug naar de pseudo-experts. Met woorden als : ‘vrije keuze’, ‘zich uiten’, ‘zich kunnen ontwikkelen’, ‘verantwoordelijkheidszin’ kan je vrij gemakkelijk heel humaan klinken in je argumentatie; alle tegenargumentatie wordt dan algauw afgeschilderd als conservatief, oubollig of respectloos. Maar eigenlijk is dat allemaal stevig gebakken lucht.

Is die keuze dan echt ‘vrij’? Natuurlijk niet. Denkt u echt dat alle jongeren dezelfde dag ’s morgens zijn opgestaan en hun broek aan flarden gescheurd hebben? Dat de schoolgaande jeugd ‘vrij’ zijn dure merken van T-shirts of truien kiest? Dat iedereen op dezelfde dag het idee krijgt om een piercing in zijn tong te laten zetten of een 1 euro-gat in zijn oor? Nee hoor, dat is geen vrije keuze. Dat is een kwestie van sociale druk, constante invloed, erbij willen horen, niet uit de boot vallen, opvallen, aandacht trekken. Ons hele leven worden we hiermee geconfronteerd en dus moeten we hiermee leren omgaan. Laten we dit op een gecontroleerde manier en in een veilige context doen voor jongeren in een belangrijke maar onzekere opgroeifase. Laten we jongeren leren dat verschillende contexten, verschillende mogelijkheden met zich meebrengen. Sleffers horen niet thuis in een school. Lijkt logisch, maar we overwegen sinds enkele dagen om het in ons reglement op te nemen.

Leitmotiv

Verantwoordelijkheidszin? Van wie? De ouders? Als u dat echt denkt, dan is het hoog tijd om even terug op de aardbol te landen. Ik denk dat de maatschappij blij mag zijn dat de school er is om toch nog iet of wat van kader te geven aan een aantal jongeren. Dat ze af en toe tegen de grenzen aanlopen of ze in vraag stellen, is geen probleem, maar hoe geruststellend voor hen dat het consequent en duidelijk is. Verantwoordelijkheidszin van de kinderen? We zijn hier om ze op te voeden en dingen aan te leren. Daarom vind ik het postsecundair onderwijs een mooi moment om nieuwe verantwoordelijkheden te geven. In deze context zou ik ook het hoofddoekendebat erbij kunnen halen. Geen probleem voor een meisje van 19 aan de hogeschool/universiteit of op het werk, maar voor mij niet voor een 14-jarige leerlinge uit het secundair onderwijs.

Zich uiten? Laat ons net vermijden dat jongeren proberen iemand te zijn door hun al dan niet excentrieke manier van kleden. Er zijn veel andere manieren om te ‘bestaan’ en dat is nu net wat we op school proberen te ontwikkelen. En is dat trouwens niet (naast het clubgevoel) een beetje het leitmotiv van jeugdbewegingen of sportclubs: iedereen (ongeveer) dezelfde kleren, want het is niet hiermee dat we ons gaan onderscheiden?

Moeten we niets veranderen? Natuurlijk wel. Zo laten we de zichtbare bh-bandjes voor meisjes al langer toe en recentelijk ook discrete oorbellen voor jongens. Terug naar de uniformen? Hoeft zeker niet voor mij, maar je moet ze ook niet diaboliseren. Er zijn genoeg ontwikkelde landen waar het uniform in alle scholen verplicht is en de kinderen zijn daar heus niet droevig of getraumatiseerd.

Kortom, laat het debat plaatsvinden tussen jongeren en leerkrachten/directie/ouders, maar de grâce, beste volwassenen, uw tijd is verstreken, uw puberteit is (helaas?) voorbij.