Kristof Calvo (Groen): ‘Als het gaat over ongelijkheid, is links Vlaanderen te gezapig’

Europarlementsleden zijn de politici met de meeste impact op onze wetgeving. Toch werken ze vooral in de schaduw, vooral net zij die zwoegen en sleutelen aan richtlijnen en parlementaire meerderheden. Hilde Vautmans (Open Vld) is zo iemand. Haar ene hoeratweet over de mogelijke btw-verlaging op paarden bracht daar heel even verandering in. Plots was Vautmans, voorzitster van de MEP Horse Group, the talk of the town.

Op de sociale media overheersten verontwaardiging – en ook wel hilariteit. Zo werkt Twitter nu eenmaal. Per dagdeel is er een onderwerp met telkens een bonte coalitie indignado’s die jagen op duimpjes en hartjes. Eerder vorige week was de overval bij bouwpromotor Bart Versluys het thema van de dag. Het ging dan vooral over de buit: een polshorloge ter waarde van 350.000 euro, een duizelingwekkend bedrag.

Pensioenspook

De dag van mijn politiek pensioen is het schrappen van Twitter de eerste stap. Al zou ik dan wel @pensioenspook missen. Spook noemt zichzelf een trol, maar eigenlijk is hij de digitale aanvoerder van links in Vlaanderen. Over de btw voor paarden schreef hij: “In Vlaanderen komen alle rechtse partijen schaamteloos op voor de rijken. Alleen liberalen zijn zo dom om daar openlijk voor uit te komen.” Spook heeft zoals wel vaker een punt, maar het probleem is niet alleen de Vlaamse rechterzijde.

Links, groen en progressief Vlaanderen moet immers ook in eigen boezem durven te kijken. Het is niet assertief en hardnekkig genoeg inzake herverdeling, armoedebestrijding en ongelijkheid. Te redelijk. Te gezapig. Te braaf. Te gefocust op maatregelen. Te weinig bezig met idealen en het uitdragen ervan. Aangezien ik al een tijdje tot die club behoor, is dat uiteraard ook in zekere mate zelfkritiek.

Vautmans’ mogelijke paardenkorting komt er op een moment dat een definitieve btw-verlaging voor energie aansleept. Een parlementaire beslissing voor een dito fietsenkorting is bovendien net geschrapt door de federale regering. Het fiscaal voordeel voor topvoetballers is wel hervormd, maar raakte niet afgeschaft. Een Franstalig liberaal veto houdt (voorlopig?) het voordeel voor tweede verblijven in stand. Drie miljard euro aan federale steunmaatregelen voor de energiefactuur is zonder meer betekenisvol. Maar er zouden ook structurele maatregelen moeten volgen, bijvoorbeeld het definitief maken van het sociaal tarief.

Idem met de grote fiscale hervorming, een voornemen in het Vivaldi-regeerakkoord. De uitgangspunten in het regeerakkoord zijn alvast veelbelovend (vereenvoudiging, verbreding fiscale basis, loon in euro’s in plaats van cheques of auto’s…). De uitvoering is evenwel bijzonder onzeker. In een regering met groenen, sociaaldemocraten en een sociaal bewogen christendemocraat op Financiën zou zo’n hervorming toch moeten lukken? Al zeker wanneer die progressieve krachten elkaar zouden versterken.

Oorlogsbijdrage

Mijn punt is echter ruimer dan de concrete maatregelenpolitiek van onze regeringen. Terwijl internationaal de voorbije jaren het Overton-venster naar links is opgeschoven onder impuls van denkers als Thomas Piketty en Richard Wilkinson, organiseert het publieke debat in Vlaanderen zich nog vooral rond sociaal-economisch rechtse aannames. Indexsprong: binnen het venster. Oorlogsbijdrage allerrijksten: buiten het venster. Volgens Geert Noels is mijn pleidooi voor zo’n bijdrage PVDA-praat, terwijl het aansluit bij het pleidooi van het IMF - niet meteen een communistisch bolwerk - bij aanvang van de covidcrisis.

Links, groen en progressief Vlaanderen moet daarom weer meer ideeënstrijd leveren – en die strijd is perfect verzoenbaar met ernstig en constructief het land besturen. Cijfermateriaal om die te onderbouwen, is er in elk geval genoeg. De Belgische bedrijven op de beurs hebben vorig jaar maar liefst 21 miljard euro winst gemaakt. Het vermogen van de tien rijkste mannen ter wereld is tijdens twee jaar coronapandemie verdubbeld, terwijl in diezelfde periode meer dan 160 miljoen mensen in armoede zijn terechtgekomen. Amazon-oprichter Jeff Bezos is zo’n extreem rijke man. Hij laat op dit ogenblik in Nederland een nieuw luxejacht bouwen. Het wordt zo’n enorme boot dat het niet onder de Rotterdamse Koningshavenbrug door kan. De oplossing? De brug wordt tijdelijk gedemonteerd…

Meer dan dagje online verontwaardiging

“Wanneer zeggen we tegen zulke mensen: het is genoeg?” vraagt Ingrid Robeyns zich af in haar boek Rijkdom. Extreme rijkdom is veel minder onschuldig dan we denken, meent de hoogleraar ethiek van de Universiteit Utrecht. Als extreme rijkdom amper wordt geproblematiseerd, haken mensen met een bescheiden inkomen massaal af. “Het antipopulisme van de linkse elite heeft de arbeider van hen vervreemd. Het heeft arbeidsrechten, de strijd tegen het grootkapitaal en herverdelende belastingheffing van de politieke agenda verdreven”, aldus de historicus Thomas Frank.

Uiteraard is een btw-verlaging op paarden onrechtvaardig. Maar het vraagstuk van fiscale rechtvaardigheid vergt meer dan een dagje online verontwaardiging. Foeteren op de (helaas) conservatieve, hardvochtige en kille koers van het liberalisme in ons land is ook niet voldoende. Ook dat is te gemakzuchtig.

Links, groen en progressief Vlaanderen moet het terugdringen van de ongelijkheid, en dus van zowel armoede als extreme rijkdom, zelf centraler plaatsen in het eigen politiek handelen en denken. Terwijl het aantal daklozen in ons land toeneemt, dragen steeds meer mensen een huis rond de pols. Dat is niet normaal. En dat zou het ook nooit mogen worden.