Kent Mia Doornaert de herkomst van de term 'islamofobie' niet?

Als het woord racisme valt, dan denken velen nog steeds in termen van biologisch racisme. De Unesco heeft in 1952 op basis van een omvangrijk wetenschappelijk onderzoek aangetoond dat biologische rassen niet bestaan. 'Ras' is een sociale en politieke constructie.

Professor Stuart Hall, de invloedrijkste wetenschapper over racisme, heeft in 1996 in een essay beschreven dat cultureel racisme niet gaat over 'ras' (oud racisme), maar over cultuur (nieuw racisme), en dat 'raciale' verschillen het gevolg zijn van een cultureel systeem of interpretatieschema’s. Het zijn deze schema’s die ervoor zorgen dat we huidskleur of lichaamskenmerken een bepaalde betekenis geven. Ik maak het concreet met het voorbeeld van de sikhs.

Ondanks het feit dat hun religie mijlenver staat van de islam zijn ze vaak het slachtoffer van islamofobe aanvallen, omdat zij door bepaalde (lichaams)kenmerken – lees: baard en tulband – worden geassocieerd met de islam.

De meeste wetenschappers zijn het er over eens dat islamofobie gelijk staat aan racisme. Meer bepaald aan cultureel racisme. Cultureel racisme is geloven dat de eigen waarden en tradities superieur zijn aan de waarden en tradities van andere culturen, die als fundamenteel minderwaardig worden gezien. Islamofoben geloven dat het westen superieur is aan de moslimwereld, en dat de islam en moslims achterlijk zijn omdat ze zich vastklampen aan het woord van Allah en de Koran. Ze kunnen zich niet integreren en ze zijn de 'vijand' voor wie we bang moeten zijn.

Moslim en jood

Dit is vergelijkbaar met hoe het westen in de 19de eeuw keek naar de joodse religie: de joodse leer werd als statisch gezien. Dit leidde tot theorieën over de joodse aard, die als niet compatibel werd gezien met de toenmalige westerse maatschappelijke orde. Deze antisemitische theorieën worden door Mia Doornaert terecht racisme genoemd. De tijd en de context zijn vandaag anders, maar ook de islam wordt vaak als onverenigbaar met de westerse verlichtingstraditie gezien. Dit leidt tot een 'racialisering' van de moslim die, net als de jood, als wezenlijk minderwaardig wordt gezien. De haat tegenover moslims is raciaal gemotiveerd en dat maakt van islamofobie een vorm van racisme.

In de columns van Doornaert waarin de islam voorkomt (het zijn er veel), gaat ze uit van een 'wij-zij'-discours, waarbij het verlichtingsdenken van het westen superieur is aan de islam en 'het obscurantisme dat de moslimwereld achterlijk houdt' (DS, 30/09/2005). Dit is islamofobie.

Volgens Doornaert moet het begrip islamofobie afgeschaft worden want 'de verderfelijke term islamofobie is uitgevonden door fundamentalistische regimes als het Iraanse' eind jaren 70 (DS, 01/10/12). Dat is pas een complottheorie zonder enige wetenschappelijke fundering. Een theorie overigens van de Franse islamofoob Caroline Fourest, die dit voor het eerst schreef in een artikel voor ProChoix in 2003.

Volgens onderzoek van wetenschappers zoals Fernando Bravo Lopez (Universidad Autónoma de Madrid) en Abdoolkarim Vakil (King’s College) werd het woord islamofobie voor het eerst gebruikt in Frankrijk, tussen 1910-1912 door Franse administrateurs en etnologen, zoals Maurice Delafosse, die gespecialiseerd waren in het bestuderen van de islam in West-Afrika.

Is het mogelijk dat de kandidaat-voorzitter van het Vlaams Fonds voor de Letteren dat niet weet of beweert ze iets tegen beter weten in? Dat zou pas boosaardig zijn en intellectueel onwaardig.

Indien gewenst lever ik haar en de heren Barnard en van Istendael (DM 27/7) graag een literatuurlijst om hun kennis op te vijzelen.