Keigoed bezig, allemaal. De FIFA is pissed off en Qatar wil PSG verkopen

Het WK voetbal is vier dagen oud, dus even checken: zijn we nu goed of slecht bezig? Van het moedige Iraanse team, via de BBC-presentatrice met One Love-armband, de ontluisterende woorden van Jan Vertonghen of het fotoshop-activisme van Marten de Roon, tot de weifelende sponsoren, de filmpjes van geïntimideerde cameraploegen en supporters-met-regenboog-attributen die viral gaan, de halflege stadions, en die ridicule nep-supporters: alle dubieuze aspecten aan dit WK worden flink in de verf gezet. En is het One Love-debacle niet juist góéd, qua aandacht voor de mensenrechten?

Dan de kijkcijfers: 4,3 miljoen Nederlanders keken naar de openingswedstrijd van Oranje. Een miljoen minder dan op het EK, drie miljoen minder dan op het WK ’14. Exclusief alle mensen die de vorige keren op grote schermen keken, want die worden niet meegeteld. De eerste VRT-cijfers zijn dramatisch: enkele honderdduizenden per wedstrijd, nauwelijks impact op het marktaandeel van andere zenders. (Ik schrijf dit enkele uren voordat België vernederd wordt door Canada, dus die cijfers heb ik nog niet.)

Kortom: keigoed bezig, allemaal. De FIFA is pissed off, Qatar wil PSG verkopen, en in Saudi-Arabië zullen ze nu wel twijfelen over hun kandidatuur voor 2030. Dit volhouden tot aan de finale en sportswashing heeft haar langste tijd gehad.

Och, Ivo Victoria, gij naïeveling! Niet kijken maakt niks uit. Het is machteloos consumentenactivisme dat ervan uitgaat dat de vraag het aanbod bepaalt. Geen/minder kijkers = geen WK voetbal meer in foute landen, dat idee. Maar het is juist omgekeerd, stupid! Het aanbod stuurt de vraag. The powers that be spreiden hun tentakels uit tot in de fijnste haarvaten van de samenleving en de belangen die ermee gepaard gaan houden ons in hun greep. Voetbal draait niet alleen om tv-gelden maar ook om invloed, mode, onderwijs, gezondheid, energie, werkgelegenheid, to name a few. Geen aspect van onze samenleving waar voetbal zich niet in heeft vastgezogen als een gulzige, schijnheilige teek. De halflege, bierloze stadions in Qatar zijn een dikke middelvinger aan wie denkt dat supporters of kijkers ertoe doen. Bovendien: buiten je westerse Twitter-bubbel struikel je over mensen die betogen dat die verwaande Europeanen hun mond moeten houden met hun morele superioriteit, dat zij het niet bepalen, sterker nog, zwaar in de minderheid zijn, en hup hup Saudi-Arabië!

Maar. Europa is toch het kloppende hart van de sport, met de beste spelers, de beste clubs, de traditie? Wat is een WK zonder Europa? Niets. Wat houdt de FIFA over als de Europese landen er uitstappen? Nog minder. Gaan ze het ook doen? Natuurlijk niet – Europees voetbal wordt goeddeels gefinancierd met Arabisch, Chinees en Russisch geld. O ja.

Maar Victoria, zijn we dan wel of niet goed bezig? Tja. De werkelijke vraag is: hoe kan een mens het goede doen binnen een systeemcrisis? Kan ik van voetbal houden en toch de FIFA en Qatar haten? En mag ik dan wel of niet kijken? Welnu, zoals in veel andere prangende kwesties des levens, geldt ook hier: volg je hart, maar hou nooit je mond.