Kartelvorming zoals in Gent zal je ook in andere steden en gemeentes zien. Dat beperkt de opties van de kiezer

Dag lezer,

De kogel is door de ontwijde Sint-Annakerk. In Gent gaan coalitiepartners Open Vld en Vooruit samen naar de kiezer onder de naam ‘Voor Gent’, zo beslisten de leden. Het is een huwelijk dat meer met verstand dan met liefde te maken heeft. Met de gezamenlijke lijst wil burgemeester Mathias De Clercq de grootste formatie worden om zo een claim te leggen op een verlengd burgemeesterschap. “Wij zeggen nu: wij hebben één gezamenlijk verhaal, één lijst en na de verkiezingen willen wij ook één fractie vormen”, vertelt De Clercq daar zelf over.

Wat in Gent gebeurt, zal je ook in andere steden en gemeentes zien. Het nieuwe decreet voor lokaal bestuur geeft de grootste lijst na de verkiezingen het voorrecht om als eerste te pogen een coalitie te vormen en om de burgemeester te leveren. Dus is het zaak om vooraf te proberen verzekeren dat je de grootste blijft of kan worden. “Niemand kan nu nog beweren dat ‘de kiezer de kaarten schudt’, want de opties zijn al bij voorbaat beperkt”, waarschuwt collega Ann De Boeck in een redactioneel commentaar. “Wetende dat de lokale opkomstplicht wordt geschrapt, moet niemand straks schrikken als het enthousiasme om naar de stembus te trekken plots een pak lager uitvalt dan verwacht.”

De electorale manoeuvres in Gent herinneren ons eraan dat we na de paasvakantie stilaan het laatste regeringsjaar ingaan voor de vierdubbele verkiezingsslag van 2024: Europees, nationaal, regionaal en in het najaar lokaal. Partijen zijn druk doende met hun herpositionering, terwijl de regeringen proberen de kalmte te bewaren.

Dat lukt, met mate. De federale regering rondt een begrotingscontrole af, zonder grote ambities. Het resultaat kan al bij voorbaat weinigen bekoren, maar past in de lijn der verwachtingen van deze regeerperiode van crisisbeheer.

De Vlaamse regering boekt succesjes, met een nieuw akkoord over de eindtermen in het secundaire onderwijs en het voornemen om de vaste benoeming in de ambtenarij af te schaffen. Tegelijk blijft de polarisering tussen N-VA en cd&v de toon bepalen in de coalitie zoals blijkt uit de aarzeling over de Ventilus-hoogspanningslijn.

Al die binnenlandse tegenstellingen vallen in het niets bij wat in Israël gebeurt. Na aanhoudend massaal protest stelt premier Benjamin Netanyahu zijn plan uit om de rechterlijke macht van het Hooggerechtshof bij te knippen. De harde strijd over de Israëlische rechtsstaat is daarmee nog lang niet beslecht. Het doet ook nadenken over de stelling in eigen land van bijvoorbeeld N-VA om ook hier de ‘volkswil’ meer recht te doen, met eveneens voorstellen om de rechterlijke macht wat in te perken, weliswaar op een andere schaal.

Israël leert dat zo’n discours niet zonder risico is, al moet je er wel altijd bijzeggen dat de praktijk van besturen in Vlaanderen toch veel gematigder blijft. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de uitvoerige analyse die Ewoud Ceulemans en ikzelf maakten over de reële impact van N-VA op het cultuurbeleid. Die kwestie is relevant na de hetze over wie mag beslissen over decoratie van de traphal van de Antwerpse Arenbergschouwburg, maar in werkelijkheid is de immer kritische cultuurwereld redelijk te spreken over het beleid. Tenminste als de partij haar ‘oorlog tegen woke’ niet te ver gaat doordrijven. “Mijn grote angst is dat cultuur als een slagveld wordt gebruikt voor een politiek programma: de strijd tegen woke”, waarschuwt een belangrijke stem uit het veld ons. “Politieke problemen worden uitgespeeld in het culturele veld. En op de kap van de cultuursector wordt een politieke campagne gevoerd.”

Veel leesplezier,
Bart Eeckhout