Jullie riedel van vernedering en minachting is ónze kroegpraat niet

26/4/22. Setting: de kroegkamer van Vandaag Inside, het veelbekeken tv-programma van Talpa. Aan tafel presentatoren Genee, Van der Gijp en Derksen. Voorgeschiedenis: tegen Johnny de Mol, zoon van mediamagnaat John de Mol, lopen aanklachten over (vermeend) misbruik en geweldsdelicten (zaken die zich in zijn verleden zouden hebben afgespeeld). Arm veelgeplaagd Talpa. Eerder lag het onder vuur vanwege The Voice, nu is het zoon Johnny.

Publiek: divers, met één vrouw wat opvallender in beeld.

Welke anekdote vormt de dis en wordt door de verteller van dienst, de ‘heilige huisjes’ omvertrappende Johan Derksen, als bijval voor Johnny opgediend? De geschiedenis van een uitspatting die moet illustreren hoe ‘we allemaal’ onze ‘jeugdzondes’ hebben. Onder schaterlachen en spottend gehinnik doet hij verslag van wat feitelijk een verkrachting is, maar nu als sappig verhaal wordt opgediend. Hoe en onder welke omstandigheden hij destijds een jonge vrouw met wie hij ‘liederlijk’ op stap was buiten bewustzijn heeft achtergelaten. Wat hij meende te kunnen doen. De avond rolt verder. Ik hoor er pas de volgende dag, Koningsdag, over. Aanvankelijk lijkt het met een sisser af te lopen. Dan gaat het los. De gewraakte uitzending wordt druk teruggekeken door mensen voor wie het programma niet bedoeld is.

Ze kijken. Vinden er wat van.

Op mijn FB-pagina schrijf ik.

Over Johan Derksen. ‘De ‘jeugdzonde’, of jeugdige uitspatting waar hij het over had, laat precies zien waar het mis is. Een bewusteloze vrouw is een object waar je dingen in kan stoppen. Een kaars. Van alles eigenlijk. Lachen, mensen. Ja, nu niet meer, en dat vindt Derksen jammer. Nu kunnen we nergens meer om lachen. We zijn stroeve mensen. Er mag haast niks meer.

En:

Het is dat lachen, weglachen, het vermaak, het bagatelliseren van het schendende van het eigen gedrag. Onomkeerbaar, onverdraaglijk. Op grote schaal en op kleine schaal. En we moeten leven met mensen die hun rotzooi in een oogwenk creëren, terwijl anderen levenslang puin ruimen.

Het blijkt vooral dit lachen in combinatie met Johans taalgebruik over de grove schending (met een kaars) (‘erin gestopt’) dat hard aankomt. In zijn verhaal was de bewuste vrouw niet meer dan een ding. Nu niet meer dan een grap. Gijp trekt het gierend nog verder. ‘Ze heeft nog geluk gehad. Voor hetzelfde geld staat er een honkbalknuppel in de hoek.’

Johan Derksen zou maar één, te goedverdienende, maar toch tamelijk irrelevante figuur zijn, ware het niet dat hij vanaf de borreltafel van Talpa zijn treiterig gifgas ongeremd de ether in slingert. Tot zijn schrik is zijn bekentenis nogal onthullend. De volgende dag past hij die haastig aan. Waarna hij het de mensen kwalijk neemt dat ze hém niet omarmen vanwege zijn ‘kwetsbaarheid’. Iemand die zo terugkijkt op zijn gedrag, of dit nu in een aangezet verhaal plaatsvindt of de werkelijkheid beschrijft (‘dat zou nu strafbaar zijn’), is niet in staat tot ook maar één milligram zelfinzicht.

Ik lees in Het oog van de naald van de Poolse schrijver Mysliwski. Een jonge man treft zijn oudere zelf. Het blijkt een betekenisvolle ontmoeting. Heden en verleden worden tegen elkaar afgezet. Er vindt reflectie plaats. De man weegt zichzelf. Het hele boek gaat erover hoe wij onszelf en onze herinneringen herinneren. Er betekenis aan toekennen. Wat onze erfenis zal zijn. Schrijver van het boek, Mysliwski, is dan 90 jaar.

Johan Derksen is 73. Een oudere man wiens denken en voelen hem zijn hele leven nog geen centimeter voorbij zijn eigen laagste punt bracht. (‘Lik me reet’ is het laatste stijlpareltje in een weigering excuus aan te bieden. ‘Ik kap’ - ja, als het zo moet, dat je niet eens door iedereen geliefd en geprezen your own lowest self kan zijn.)

Het lachen van de hyena’s aan tafel en daarbuiten ging niet over een mening of een verhaal, maar over beschreven daden. Het laat de pestilente cultuur zien die nog steeds wordt gesteund en gewaardeerd (ook financieel). Het verzet hiertegen groeit, evenals de boosheid. Het maatschappelijk debat is al lang aan de gang, verandering en verschuiving zijn een gegeven. Maar daar wil niemand bij Vandaag Inside aan. Daar wil Talpa niet aan. En dat begrijp ik goed. Want Talpa wil blijven bloeien en groeien op het droesem van die eigen (troebele) oude tijdgeest. Daar zit het publiek dat het zoekt. Daar vindt het de gewenste bijval. Of de commotie snel verandering brengt in de feiten? Abram de Swaan schreef in Tegen de vrouwen over de laatste oprispingen en stuiptrekkingen van een tijd waarin de vrijheid van enkelen belangrijker is dan de schade die het anderen berokkent. Sheila Sitalsing voorspelde: dat de ‘imbeciel hinnikende omstanders’ morgen zullen ontdekken dat ze ‘op een ijsschots in heet water staan’.

Elke dag waarop we zien hoe de cultuur van seksisme en die avalanche van lelijkheid, platheid, domheid, lafheid, respectloosheid, kortom dat hele spel van gezellig ranzig onder elkaar zijn, erodeert, is misschien geen gemakkelijke dag, maar wel een goede. Dat heel veel mannen zich krachtig uitspreken is van enorm belang (en gelukkig doen ze dat). We hunkeren naar de dag dat het luid hoorbaar is: jullie riedel van vernedering en minachting is ónze kroegpraat niet. Die tijdgeest waar jullie zo naar terugverlangen, díe tijdgeest is uit de fles: want oh man, oh man wat een stinkend gasvormig goedje is dat.