Jongeren kijken naar WO II zoals wij naar de napoleontische oorlogen keken: als naar een kostuumdrama

Op zijn berg in de Oostkantons schrijft Marnix Peeters over vrijheid, zijn vogels en zijn vrouw.

Een leraar stuurde me op Messenger een bericht. Hij vertelde dat hij het op vele punten eens was met wat ik vorige zaterdag in het interview in Zeno zei. Dat hij het er met zijn leerlingen niet meer over kon hebben, dat alle standpunten staalhard zijn geworden. ‘Als ik nog maar het wóórd ‘deadname’ gebruik, om er een discussie over op gang te brengen, word ik aangebruld’, schreef hij. ‘Vijftienjarigen zeggen me met zoveel woorden dat het wachten is tot mijn generatie het loodje heeft gelegd. Dat ze dan pas vooruit kunnen. Er is geen gesprek meer mogelijk.’

Hij stuurde me een privébericht omdat hij het niet openbaar durfde te posten – ‘Ik word maandag gevild als ze dit te lezen krijgen.’

Dat is verbijsterend, zei mijn vrouw. Dat jongeren hevig zijn in hun opvattingen en nog heviger in de manier waarop ze die uiten, spreekt vanzelf. Maar je kunt alleen vooruitgang boeken als er kan worden gepraat. Dwang heeft áltijd het tegenovergestelde effect. Je bereikt net wat je niet wilt bereiken. Ooit werd je dan terechtgewezen door iemand die dat al wist, en afgeleid naar een vruchtbaarder pad, maar schijnbaar lukt dat vandaag niet meer. Mogelijk heb je hier te maken met de eerste veruitwendigingen van de recentste stijl van opvoeden.

Mijn vrouw is vaak onder de indruk van de toegevendheid waarmee zij ouders met hun kinderen ziet omgaan. ‘Ga je je groentjes opeten of wil je nu al je ijsje, Joris?’ – dat genre.

Als je dat lang genoeg volhoudt, zei zij, krijg je jongeren die het dusdanig gewend zijn om gelijk te krijgen dat ze een bedenking verwarren met een aanval, een argument met een aanranding. Dat valt nog moeilijk uit te roeien, en helaas eindigt het altijd in tegenspoed.

Ik was al verward door de almaar harder wordende tegenstellingen in de samenleving, zei ik. Vaxers-antivaxers, links-rechts, woke-unwoke. Ik wist niet dat het er tussen jong en oud ook al bikkelhard aan toeging.

Gek. Nog niet zo lang geleden leefden we in een centrummaatschappij. Er waren tegenstellingen en onenigheden, maar het gros van de mensen stemde voor de christendemocraten of de liberalen of in het ruwste geval de Volksunie. Vermoedelijk zocht iedereen het veilige centrum op na alles wat die Wereldoorlog had aangericht en overhoopgehaald. Amada en het VMO: dat waren de enigen die met granaten gooiden.

Vandaag krijg je de eerste generaties die geen enkele band meer hebben met WO II – jongeren kijken ernaar zoals wij naar de napoleontische oorlogen keken: als naar een kostuumdrama, mannen met sabels en rare mutsen, zonder de minste emotionele betrokkenheid. Iets waar opa over zeurt. Iets wat vanbuiten geleerd moet worden, terwijl er zoveel belangrijker zaken op de agenda staan. Daar is niets aan te doen. Elke dag brengt de Tijd een nieuw laagje vergetelheid aan, en wist wat betrokkenheid uit.

Om de geslaagde lancering van De jacht op Ursula Graurock te vieren, had ik een voortreffelijke fles Grüner Veltliner kaltgestellt, die al snel onze geesten wist te benevelen en onze onrust bluste, wat buiten Boef gerekend was, die luid blaffend aangaf dat wij de avondspeeltijd vergeten waren.