Je kunt niet je gesprekspartners blijven kleineren en je dan verwonderd afvragen waarom niemand nog wil samenwerken

Bart Eeckhout is hoofdcommentator.

Het is wel een beetje raar. Nog maar een paar weken geleden stonden N-VA en cd&v met getrokken messen tegenover elkaar, na een conflict in de Vlaamse regering over de niet-indexering van de kinderbijslag. Dat gevecht stond niet op zichzelf. Het was de bijna onvermijdelijke uitbarsting van maanden frustratie bij cd&v.

Men herinnert zich mogelijk nog dat een anonieme N-VA’er in de aanloop naar de betwiste septemberverklaring fijntjes liet noteren dat cd&v maar moest kiezen: “de kinderen of de boeren”. Voorzitter Sammy Mahdi herinnert het zich vast en zeker. Het is dan ook geen wonder dat hij beleefd afwijzend reageert op het idee van Antwerps N-VA-schepen Els van Doesburg om samen een grote volkspartij op te richten. Het geheugen is kort, maar nu ook weer niet zo kort.

Nochtans heeft mevrouw Van Doesburg overschot van gelijk, als je het rationeel bekijkt. In Vlaanderen zou een behoudsgezinde, centrumrechtse partij een bijna natuurlijke dominante plek in het politieke landschap moeten kunnen bekleden. Zoals de CVP dat decennialang kon, en zoals ook N-VA dat heel even heeft gekund.

Nulsomspel

Nu bekampen twee partijen elkaar om die positie: een grote (N-VA) en een kleinere (cd&v). Dat geeft beide een nadeel: N-VA schiet tekort om onbekommerd en onbetwist marktleiderschap te claimen; cd&v zal het moeilijk hebben om ooit nog onder de knoet van N-VA uit te komen. De harde concurrentiestrijd met soms harde woorden is een gevolg van die complexe verhouding. Verkiezingen zijn een nulsomspel: wat jij niet hebt, heeft de ander; wie het dichtst bij je staat, is je grootste bedreiging.

Wat Els van Doesburg nu in De Zondag zegt, heeft Bart De Wever zelf al meermaals verzucht. Dit is de ‘Vlaamse CSU’ naar Beiers voorbeeld waarvan hij al zolang droomt. Meestal zegt de N-VA-voorzitter er dan bij dat er twee hinderpalen in de weg staan van een grote herschikking van het partijlandschap: de partijfinanciering die partijen stimuleert om zichzelf in stand te houden en het ‘Belgische Feit’. Moeten de - overigens interessante - N-VA-voorstellen over een sanering van de partijfinanciering in dat licht begrepen worden?

Respect en vertrouwen

Er is ook nog een derde hinderpaal. Die is veeleer emotioneel dan rationeel. Samenwerking vergt respect en vertrouwen. Je kunt niet al je gesprekspartners blijven kleineren en bruuskeren en je dan verwonderd afvragen waarom niemand nog met je wil samenwerken. Het kartel van cd&v en N-VA kon alleen maar een succes worden omdat de leiders aan de top elkaar respecteerden. Bart De Wever weet dat. Hij zat erbij.

En dan is er nog iets. N-VA zal wel moeten kiezen. Uit de Vlaamse regering kennen we al de N-VA van Zuhal Demir, die cd&v op alle mogelijke en onmogelijke manieren probeert dwars te zitten. Nu is er ook de N-VA van Els van Doesburg, die met dezelfde cd&v een conservatieve volkspartij wil oprichten. Wat zal het zijn?

Dit is meer dan een stijlkwestie, dit is een inhoudelijke breuklijn binnen de Vlaams-nationalistische partij. Je kunt dromen over grote volkspartijen zoveel je wilt, vandaag zien we toch vooral de geboorte van een gespleten N-VA.