Ja, woede is lastig; ja, spijbelen is storend. Maar die storing zorgt er net voor dat er naar de activisten geluisterd wordt

Sigrid Wallaert is FWO-onderzoeker wijsbegeerte aan de Universiteit Gent. Haar onderzoek gaat over woede.

De klimaatmarsen zijn terug. Zondag kwamen in Brussel tienduizenden mensen op straat om te betogen voor een beter klimaatbeleid. Maar daar blijft het niet bij: activist Anuna De Wever kondigde aan dat ook de schoolstakingen voor het klimaat terugkomen. Vlaams minister voor onderwijs Ben Weyts (N-VA) is daar niet mee opgezet. Dat is begrijpelijk: de spijbelende leerlingen zijn storend, ze gooien allerlei plannen in de war, ze passen niet in de schoolagenda. Kunnen ze hun passie voor het klimaat niet op woensdagnamiddag tonen? En misschien ook wat rustiger, zonder al die heisa? Nou, nee. Laat die heisa nu net het punt zijn. De klimaatactivisten willen storen, willen verwarren, willen de agenda veranderen. Achter hun protesten zit immers een motor die fundamenteel storend en onvoorspelbaar is: woede. En dat is geen slechte zaak.

Woede heeft een slechte reputatie. Zo vond Aristoteles al dat woede steeds in de richting van wraak wijst, en dus anderen last wou bezorgen voor wat er in het verleden misliep. Bovendien wordt woede zo vaak geassocieerd met agressie en geweld. Dat is een eerste kritiek op woede, die ook de klimaatbetogers te horen krijgen: in plaats van de orde te verstoren, zouden ze beter constructief meepraten over de toekomst. Een tweede kritiek gaat over communicatie. Woede zou immers niet geschikt zijn om je boodschap duidelijk over te brengen, en de klimaatbetogers zouden beter wat kalmeren voor ze zomaar beginnen te roepen.

Ik zal maar meteen duidelijk zijn: beide kritieken kunnen niet op tegen de positieve kracht van de klimaatwoede. Om te beginnen is het duidelijk dat die niet vastzit in wraak nemen voor het verleden, maar wel degelijk naar de toekomst kijkt. Dat is net de kern: let the past be the past, maar de toekomst moet anders, en wel nu. Ook het verwijt dat woede tot geweld zou leiden, is hier niet aan de orde. Dit is constructieve woede, die wil opbouwen in plaats van af te breken. Woede en agressie horen niet noodzakelijk samen en daar is de klimaatwoede een mooi voorbeeld van.

Wat communicatie betreft, zit de tweede kritiek er ook naast. Ja, woede is lastig; ja, spijbelen is storend. Maar die storing zorgt er net voor dat er naar de activisten geluisterd wordt. Stoffige IPCC-rapporten krijgen plots een gezicht en kunnen niet zomaar genegeerd worden als ze met tienduizenden voor je deur passeren. Bovendien werkt woede als lijm. Kwade jongeren herkennen elkaars woede, vinden elkaar in hun frustratie over de manier waarop hun toekomst aangepakt wordt. Wat begon met één boos Zweeds meisje groeide al snel uit tot een wereldwijde boze massa. Het is onmiskenbaar dat de gedeelde emotie een sleutelrol speelde om samenhang te creëren tussen zo veel mensen. Eén boos meisje mag dan een druppel in een grote emmer zijn, maar miljoenen druppels wereldwijd doen de emmer al snel overlopen.

Dus ja, al die kwade jongeren zijn lastig. Ze gooien planningen overhoop en lappen leerdoelen aan hun laars. Maar zonder die storing kijkt niemand op. Woede is een krachtige motor, en woede gaat vooruit. The time to act is now.