In de strijd tegen Poetin is het tijd om zware wapens te richten op onze eigen belastingparadijzen

Maarten Rabaey is journalist.

De westerse sancties tegen het Poetin-regime beginnen te bijten. Binnen een maand of twee zullen veel Russische ondernemingen geen wisselstukken meer hebben. De Russische economie zit in een neerwaartse spiraal. Elke normale staatsleider gooide nu al de handdoek in de ring. Maar de Kremlin-leider zet zijn oorlog in Oekraïne stug door, ondanks zware verliezen. Hij kan dat omdat hij en zijn bevriende oligarchen ondanks onze sancties nog altijd van westers geld weten te profiteren, zowel legaal als illegaal.

Dagelijks financieren westerse landen het Kremlin met een geschatte 800 miljoen euro aan contractuele olie-inkomsten. En dan hebben we het nog niet over de miljarden euro’s aan gascontracten. De EU doet nu wel inspanningen om een getrapt olie-embargo te organiseren, maar ze doet te weinig om dwarsliggende lidstaten als Hongarije over de streep te trekken. Er is nochtans haast bij. De oorlog is op een kruispunt beland.

Achterpoortjes

Het vastlopende front in oostelijk Oekraïne kan de EU ook gebruiken om de financiële netwerken die Poetin nog spijzen een genadeslag te geven. Tegen veel van zijn bevriende oligarchen werden al persoonlijke sancties genomen, die hun vruchten afwerpen. Maar dat volstaat niet. Zoals onderzoeksjournaliste Catherine Belton aangeeft in een interview met De Morgen staan er nog te veel achterpoortjes wijd open, waarlangs ze illegale geldstromen kunnen versluizen - onder meer via illegale diamanthandel en via stromannen die schermvennootschappen beheren in belastingparadijzen. Dit kunnen ze omdat wij hen ermee laten wegkomen in Europese, Britse of Amerikaanse eilanden, waar een brievenbus volstaat om offshore-constructies op te zetten.

Tot voor kort konden Poetins vrienden een gouden EU-paspoort kopen in Malta, waar ze firma’s konden opzetten waar geen haan naar kraait. Op eilandjes als Jersey en Guernsey kunnen ze een beroep doen op Britse dekmantelvennootschappen, wier werkelijke eigenaar verborgen kan blijven. In de VS bleek oligarch Oleg Deripaska meerdere luxewoningen te hebben in Manhattan, die geregistreerd stonden in de staat Delaware - niet enkel thuisbasis van president Biden, maar ook een belastingparadijs.

Georganiseerde misdaad

Zolang de EU, het VK en de VS dit soort constructies oogluikend blijven toestaan om eigen fortuinlijke burgers niet voor het hoofd te stoten, zullen we in de strijd tegen Poetin dweilen met de kraan open. Het is tijd om, bij wijze van spreken, de zware wapens eens te richten op de augiasstal van onze eigen belastingparadijzen.

Dit gevecht is niet zonder gevaar. Belton vertelt hoe Poetins macht verbonden is met die van de moordende Russische georganiseerde misdaad. De EU, VS en VK zouden daarom werk moeten maken van een spijtoptantenregeling waarbij klokkenluiders getuigenbescherming krijgen. Moedige Italiaanse rechters hebben zo ooit de Italiaanse Cosa Nostra teruggedrongen, met een Operatie Schone Handen. Om de godfather van het Kremlin echt klein te krijgen, moeten we zijn financieel netwerk ook zo bestrijden. Als een maffia.