‘Iedereen testen zal duizenden levens redden. En de economie’

Met nog ongeveer 400 nieuw gedocumenteerde gevallen van Covid-19 per dag versoepelen we de lockdownmaatregelen te vroeg. Wiskundige modellen suggereren opflakkeringen en nieuwe lockdowns, mogelijk tot in 2025 met het huidige beleid. Een mogelijkheid is om zoals nu in België gebeurt aan ‘contact tracing’ te doen: de contacten van patiënten opsporen, testen en, indien positief, isoleren. Een meer ambitieuze suggestie is om, trager dan we nu doen, de economie te heropenen terwijl we een zo groot mogelijk deel van de bevolking testen. Dus niet alleen de contacten van zieken. Wat zijn de argumenten vóór en tegen?

Het belangrijkste argument vóór universeel testen is dat de overgrote meerderheid van wie besmet is weinig of geen symptomen vertoont. Voor elke honderd nieuwe zieken die we vandaag zien, zijn er tussen de 500 en 1.000 asymptomatische patiënten. Dat is enerzijds goed nieuws: het wil zeggen dat de mortaliteit van Covid-19 waarschijnlijk minder dan 1 procent bedraagt. Dat is anderzijds slecht nieuws, omdat je die individuen moeilijk vindt via contact tracing. Een studie in China toonde aan hoe mensen zonder symptomen 79 procent van de besmettingen veroorzaakten. Alleen breed testen zal die mensen vinden en toelaten om hen en hun huisgenoten tijdelijk uit circulatie te nemen.

Het tweede argument vóór is dat vroege detectie levens redt. Antivirale middelen zullen, net als medicamenten tegen griep, waarschijnlijk alleen vroeg in de ziekte goed werken. Bovendien hebben patiënten met nog weinig symptomen soms al een heel laag zuurstofgehalte in het bloed en ademen ze hun longen kapot. Vroeg toedienen van zuurstof kan levens redden. Tenslotte is er mogelijk een volgende epidemie op komst: blijvende longafwijkingen. Vroege behandeling kan dat misschien deels voorkomen.

Een derde argument vóór is dat contact tracing gewoon moeilijk is. Mensen kennen niet iedereen met wie ze in contact zijn geweest en hebben geen perfect geheugen. We moeten minstens tot veertien dagen teruggaan, terwijl gsm-apps om privacyredenen controversieel zijn. Het testen van nauwe contacten is natuurlijk verdedigbaar, maar is slechts een begin.

Het vierde argument vóór is dat we een schat aan informatie gaan vergaren die maatregelen zal sturen. Een goed voorbeeld zijn de scholen. Een studie in IJsland wees uit dat besmetting bij kinderen onder de tien jaar zeer zeldzaam is. België is IJsland niet, maar als dat hier ook het geval is, dan kunnen we veilig de lagere scholen heropenen en heeft bij de volgende golf het sluiten van de scholen weinig nut. Dat is essentiële informatie. Schoolonderzoek kan alle kinderen bereiken. Wie positief test, gaat met het gezin twee weken in quarantaine. Als dat lukt gaan we naar de hogere jaren. Er zit ook logica in deze strategie: hoe kunnen mensen gaan werken als hun kinderen niet naar school kunnen?

Last but not least is er het economisch argument. In de VS kost deze crisis nu een geschatte 19 miljard dollar per dag. Vertaald naar België is dat ongeveer 600 miljoen euro per dag. Zelfs al kost herhaald testen 1.000 euro per persoon, 11 miljard euro of een eenmalige 2 procent van onze huidige overheidsschuld, dan hebben we dat er na 18 toekomstige Covid-vrije dagen al uitgehaald. Dit is evident een goede investering. Volksgezondheid en economisch beleid gaan hand in hand.

Geen fetisj

Een tegenargument is dat tests niet perfect zijn. Ik zou daarom ook argumenteren dat breed testen vooral de algemene volksgezondheid dient. Valsnegatieven voor de virustest zijn mensen die besmet zijn, maar toch negatief testen. Wie negatief is voor het virus heeft daarom vooralsnog geen excuus om geen masker te dragen en om social distancing niet te respecteren. Dat is ook zo voor wie positief test voor antilichamen tegen het virus – mogelijk, maar niet zeker een teken van immuniteit.

Het ergste dat de zeldzame individuen die valspositief testen voor aanwezigheid van het virus kan overkomen, is dat ze voor niets twee weken thuis blijven en medisch opgevolgd worden. Wie vandaag negatief is, kan morgen besmet worden. Universeel testen zal daarom herhaald moeten worden, zij het op een meer selectieve wijze door wie positief was achterwege te laten. Zodra de infrastructuur er is, wordt dat gemakkelijker.

Testen zijn geen fetisj. Modellering in Italië suggereert dat massief testen nieuwe golven kan voorkomen, en op zijn minst beperken. We hadden hier drie maanden geleden al moeten mee beginnen. Dat is geen excuus om dat nu niet te doen, ook al is het een enorme inspanning, zal het maanden duren en bereiken we voorlopig slechts een (groot) deel van de bevolking. Niemand weet of we ooit een vaccin zullen hebben en wanneer. Hopen dat het wel losloopt, is geen goed idee. Er is geen enkel wiskundig model dat suggereert dat het gaat loslopen met het huidige beleid, integendeel.