Opinie
Hopelijk kan een transpersoon in 'Thuis' bijdragen tot de aanvaarding van deze mensen in de maatschappij
Franky, de zoon van Frank en Simonneke in de Eén-serie 'Thuis', wil een vrouw worden. Dat maakte hij in de aflevering van woensdag bekend. Joz Motmans, coördinator van het Transgender Infopunt, juicht de 'thuiskomst' van Franky toe. "Binnenkort is er niemand meer in Vlaanderen die geen transgender 'in de familie' kent."
De trouwe kijkers van 'Thuis' speculeren al enkele weken over de seizoensfinale. Alle mogelijke en onmogelijke scenario's deden op Twitter en sociale media al de ronde. Eén ervan ('Franky zal terugkomen als vrouw'), bleek min of meer juist geraden.
Dat Jef Hoogmartens, de acteur die gestalte geeft aan Franky, wat kilo's kwijt was en opvallend langer haar had, kon de oplettende kijker onlangs in het programma 'Achter de rug' op Vier al zien. Het schrijversteam achter 'Thuis' verdient dan ook alle credits voor hun voorbereiding en research. Want wat velen misschien afdoen als 'ongeloofwaardig', gebeurt in het dagelijkse leven vaak, erg vaak zelfs.
De gemiddelde leeftijd waarop transgenders zich bewust worden van hun identiteitsgevoelens ligt voor transvrouwen op 31 jaar, voor transmannen op 22 jaar. En hoewel de instroom in de transgenderzorg jaar na jaar stijgt, wordt de cliëntenpopulatie er niet meteen jonger op.
Het idee dat je als kind al te kennen geeft dat je je qua genderidentiteit anders voelt dan je geboortegeslacht, en 'het' dus eigenlijk altijd al wist, gaat dus lang niet voor iedereen op. Heel wat generaties zijn immers opgegroeid in een klimaat waarin er voor deze thematiek gewoonweg geen woordenschat bestond. Er was geen aandacht in het onderwijs of beleid, er waren enkel sporadisch wat figuren in de media, helaas vaak sensationeel gekleurd.
We zien gelukkig een langzame kentering ontstaan, mede door de vele inspanningen van transgendervrijwilligers die getuigen in scholen, en van projecten ondersteund door het onderwijs- en gelijkekansenbeleid. Want ook nu nog zijn er heel wat volwassenen die zich erg smijten in de mannelijke rol en de voorbeeldige echtgenoot en vader spelen tot een depressie toe. Anderen zoeken heil in het homomilieu waar men op zijn minst 'anders' kan zijn tussen 'anderen'. Een rol spelen houdt echter haast niemand levenslang vol.
De manier waarop mediamakers het transthema in beeld brengen, is er de jongste jaren gelukkig sterk op vooruit gegaan. We hebben enkele mooie reportages gezien bij zowel 'Koppen' als 'Via Annemie' (Eén) en 'Telefacts' (VTM). Ook het Nederlandse programma 'Hij is een zij' (2004) gooide hoge ogen: beklijvend, informatief én duidend.
Toch loopt de media-aandacht nog niet altijd zoals het zou moeten: een onbekend terrein zorgt voor wat onwennigheid en soms verkeerd woordgebruik. Woorden als 'verkleden' en 'ombouwen' zijn daar goede voorbeelden van. Bij verkleden denken we aan carnaval, bij ombouwen aan het tunen van een wagen. Transpersonen zijn oprecht, authentiek, eerlijk, en verdienen daarvoor ons respect, ook in taalgebruik.
'De transgender wordt mainstream', kopte het NRC handelsblad afgelopen dinsdag. Met Caitlyn Jenner (de 'Kardashians'), Laverne Cox ('Orange is the new black') en Trace Lysette ('Transparent') worden transpersonen niet langer enkel opgevoerd in reportages, maar krijgen ze tevens een plaats in (reality)series. En wij Vlamingen hebben nu Franky in 'Thuis', die het transthema in de doorsnee huiskamer binnenbrengt en op die manier verschillende generaties laat kennismaken met het leven als transgender.
De impact van een transpersonage in een soap met miljoenen kijkers mag niet worden onderschat: bij de meer dan een miljoen 'Thuis'-kijkers zitten potentieel minstens vijfhonderd transgenders, waarvan velen in de kast. En hun vrienden, buren, familie, en collega's. De manier waarop zij gevoed worden met informatie zal ongetwijfeld enkele transpersonen 'uit de kast' halen, en hopelijk meer begrip en respect doen ontstaan in hun omgeving.
Uit onderzoek weten we dat een transpersoon gemiddeld tien jaar wacht om uit de kast te komen. Reden daarvoor? Angst. Angst voor reacties van familie, van de werkomgeving, van... u. Ja, uw reactie, beste lezer, kan mensen in de kast houden. De algemene opinie in de maatschappij is helaas niet altijd zo positief, getuige de hoge cijfers van transfoob geweld en discriminatie.
Met het thuiskomen van Franky in 'Thuis', voor velen een surrogaatfamilie, is er binnenkort niemand meer in Vlaanderen die geen transgender 'in de familie' kent. Een mooie zaak, want de algemene aanvaarding in de maatschappij, daar werken we met zijn allen aan. Welkom thuis Franky.
