Hoeveel knoesels van politieke tegenstanders je tot moes kan schoppen, dat is wat telt

Mark Coenen is columnist.

“Begin er niet aan, het is bikkelhard voor iemand als jou.” Buiten dat voor mijn taalgevoel die jou een jij moet zijn, is dit ook het meest veelzeggende zinnetje uit de afscheidsverklaring van Valerie Van Peel (N-VA), die de politiek voor bekeken houdt. In de coulissen staan al wel wat gretige blondines te dringen om haar plaats in te nemen.

Het citaat komt uit een gesprek met haar voorzitter die natuurlijk verguld is met haar aanbod, maar haar tegelijk waarschuwt over hoe het er in de politiek echt aan toegaat. “Bikkelhard.”

Ik moet dan altijd denken aan de Italiaanse voetbalstijl die catenaccio heet. Dat is Italiaans voor grendel en staat voor beenhard verdedigen, met inbegrip van aan flarden getrapte scheenbeschermers en een enkele dubbele beenbreuk. In de jaren zestig won AC Milan met die tactiek zowat alles op één been: het andere zat in het gips.

Vijftien jaar later speelden de Nederlanders onder Rinus Michels de pannen van het dak dankzij hun totaalvoetbal: een wervelwind van steeds elkaar op alle posities aflossende spelers en een keeper die meevoetbalde. Nooit werd er mooier voetbal gespeeld dan toen.

In de politiek is men nooit verder geraakt dan dat catenaccio: niet het algemene belang telt, wel hoeveel knoesels van politieke tegenstanders men tot moes kan schoppen. Er mag niet verder gedacht worden dan de eigen bunker, van waaruit het ene salvo na het andere vertrekt, het liefst gelanceerd in televisieprogramma’s, die steeds minder een discussieforum zijn maar steeds meer een spreekgestoelte voor de happy few.

Wie niet tegen de hitte kan, moet niet in de keuken werken, zegt het politieke beest bikkelhard en zelfvoldaan, dat snuivende monster met permanent opgetrokken bovenlip dat van contramine, rancune en statutair pestgedrag een handelsmerk gemaakt heeft en daar ook bijzonder succesvol mee is.

De recente evolutie bij de N-VA lijkt erop te wijzen dat ook het keukenpersoneel onderling elkaar aan het afrossen is met pollepels en deegrollen, helemaal conform de mantra dat je grootste vijanden in je eigen partij zitten. Maar de keuken van de democratie staat onderhand helemaal in de laaiende fik: sinds de vorige gemeenteraadsverkiezingen hebben al 900 lokale politici hun mandaat teruggegeven, omdat ze het gevoel hebben dat alles door een steeds kleiner kliekje boven hun hoofd wordt bedisseld.

In Amerika wordt een ex-president verdacht van een staatsgreep. In Frankrijk ging zondag niet eens de helft van de kiezers naar de stembus. En Rinus Michels is dood.