Hoe we de handel in Russische bloeddiamant tot nul herleiden

Wie rondwandelt in de buurt rondom het Antwerpse Centraal Station kan er bijna niet omheen. Antwerpen is de hoofdstad van de diamant. Al eeuwenlang is ze, dankzij haar strategische ligging, onlosmakelijk verbonden met de handel en bewerking van de ruwe stenen. Van alle diamant ter wereld passeert zowat 85 procent van de ruwe diamant, de helft van geslepen diamanten en 40 procent van industriële diamant in Antwerpen.

Maar vandaag hangt er een donkere schaduw boven het ooit zo schitterende diamantkwartier. Bijna een derde van de diamanten voor de Antwerpse handel is afkomstig uit Rusland. Die handel in ruwe diamant blijft tot op vandaag een belangrijke bron van inkomsten voor het Russische oorlogsapparaat. Jaarlijks halen ze zo’n 4 miljard dollar aan inkomsten uit de export van ruwe diamant.

Alrosa, dat instaat voor het merendeel van de Russische diamantwinning, heeft nauwe banden met het Kremlin. De CEO, Sergej Ivanov, is de zoon van een naaste bondgenoot van de Russische president Poetin. De winsten die Alrosa maakt financieren de oorlog tegen Oekraïne. Bovendien heeft het bedrijf ook banden met de militaire industrie en Rosatom.

En toch slaagt de diamantindustrie er al negen Europese sanctiepakketten lang in om sancties te ontwijken. Ze blijft ervan overtuigd dat vrijwillige maatregelen volstaan om op termijn de handel in Russische bloeddiamant tot nul te herleiden.

Die houding is onbegrijpelijk. Ze ondermijnt zo haar eigen reputatie als duurzaam en ethisch handelscentrum voor diamant. Nochtans heeft de Antwerpse diamantsector altijd een voortrekkersrol gespeeld op dat vlak. Al in 1447 nam de stad strenge maatregelen tegen de handel in valse edelstenen, diamanten inbegrepen. En ook recenter was Antwerpen een van de voortrekkers van het Kimberley Process in een inspanning om bloeddiamanten uit Afrika van de Europese markt te verbannen. Waarom laten we dat leiderschap vandaag vallen?

Importverbod

Binnenkort zullen de voorbereidende gesprekken over het tiende Europese sanctiepakket van start gaan. Het blijft onaanvaardbaar dat ons land, via de handel in een luxeproduct, de aanhoudende bombardementen op Oekraïense burgers en infrastructuur blijft financieren. Het wordt hoog tijd dat Russische diamant, Alrosa en zijn CEO worden toegevoegd aan de Europese sanctielijst.

De Commissie moet met een ambitieus voorstel komen. Wanneer het op diamant aankomt mogen we niet met halve maatregelen werken. We moeten de handel in Russische bloeddiamant in Europa tot nul herleiden. Een importverbod voor alle vormen van Russische diamant lijkt daarvoor de enige juiste optie. België heeft altijd gezegd dat het een verbod op Russische ruwe diamant niet zal blokkeren. Tijd dat ons land het geweer van schouder verandert en ook zelf aan de kar trekt voor zo’n importverbod.

Daarenboven moeten we voorkomen dat Rusland de sancties omzeilt door zijn export te verschuiven naar andere handelscentra zoals Dubai en Mumbai. Daarvoor moet de Europese Unie de samenwerking met andere internationale partners versterken en bindende afspraken maken over de handel in Russische diamant. Meer dan 70 procent van de afzetmarkt voor diamant bevindt zich in de landen van de G7. De G7 zou onder impuls van de Europese Unie ook werk kunnen maken van een importverbod. En dat voor zowel de directe, als de indirecte handel in Russische diamant. Ook Russische diamanten die in derde landen werden verwerkt, moeten in zo’n importverbod worden opgenomen.

Traceerbaarheid

Maar de echte sleutel naar het verzekeren van een duurzame en ethische handel in diamant schuilt in het verbeteren van de traceerbaarheid ervan. Momenteel wordt diamant gesorteerd op basis van kwaliteitskenmerken, zoals gewicht, vorm of kleur. De oorsprong van de mijnbouw wordt als irrelevant beschouwd tijdens het waarderings- en sorteerproces. Maar niemand wil een bloeddiamant aan zijn of haar vinger. Steeds vaker – en terecht – verwachten zowel consumenten, als toonaangevende juweliersbedrijven dat hun diamant ‘proper’ is. De technologie om dat mogelijk te maken en diamant in de hele toeleveringsketen te traceren, bestaat vandaag al. Laat ons samenwerken, ook met partnerlanden in Afrika, om van ethische diamant de norm te maken.

Met het nodige leiderschap slaan we drie vliegen in één klap. We kiezen resoluut voor duurzame en ethische diamant, we weren de handel in Russische bloeddiamant van onze markt en zetten Poetins oorlogsmachine verder onder druk. Bovendien geeft dat alles Antwerpen de beste kansen om ook de komende eeuwen zijn rol als hoofdstad van de diamant te vervullen.