Hoe staatssecretaris Francken zijn wensen voor werkelijkheid neemt

In maart 2018 kondigde de federale regering de afbouw van de opvangplaatsen voor asielzoekers en vluchtelingen aan. Het gaat om 2.854 collectieve plaatsen (opvangcentra) en 3.600 individuele plaatsen (LOI’s van OCMW’s). De verhouding tussen collectieve en individuele plaatsen wordt zo 60/40. In de stad waar ik werk, Halle, worden de individuele opvangplaatsen tegen eind 2018 gehalveerd. Wie begaan is met de begeleiding van asielzoekers en vluchtelingen, professionelen en vrijwilligers, betreurt deze beleidsmaatregel.

De regering motiveert haar beslissing op basis van het aantal asielaanvragen dat opnieuw rond het niveau zit van vóór 2015, een jaar met 35.000 asielaanvragen, zowat het dubbele van een ‘normaal’ jaar. Een logische beslissing dus om af te bouwen zou je kunnen denken.

Visie op lange termijn

Evengoed zou 2015 als voorbeeld aangehaald kunnen worden om te ijveren voor een opvangvisie op lange termijn, die rekening houdt met het onvoorspelbare karakter van de instroom. Kort voor 2015 vond er namelijk ook een afbouw plaats. In allerijl moesten dan nieuwe plaatsen gecreëerd worden. Het werd een dure operatie met onnodig veel verlies van expertise door het afdanken van personeel.

Bovendien is er op geopolitiek niveau weinig veranderd waardoor een nieuwe stijging van asielaanvragen niet ondenkbaar is. De meeste asielzoekers komen uit de conflictgebieden Syrië, Afghanistan en Irak waar stabiliteit nog altijd heel ver te zoeken is. Miljoenen van hun burgers verblijven momenteel in een uitzichtloze situatie in de buurlanden zonder hoop op terugkeer en het verlangen op een dag de oversteek naar Europa te kunnen maken. Daarnaast zitten duizenden landgenoten vast op de overvolle Griekse eilanden naar aanleiding van de wankele EU-Turkije-deal of zwermen rond in de Balkan in de hoop door de mazen van Fort Europa te glippen. Je kunt die realiteit dus wel negeren, maar vroeg of laat keert die als een boemerang terug in je gezicht.

Met de afbouw wil de staatssecretaris voor Asiel en Migratie ook zoveel mogelijk individuele plaatsen zien verdwijnen. Theo Francken zei daarover bij VTM Nieuws dat asielzoekers duidelijk moet gemaakt worden dat ze in de wachtkamer van de Belgische samenleving zitten zolang ze geen positieve beslissing ontvingen. In appartementen en huizen van OCMW’s zouden ze worden gepamperd.

Die visie druist in tegen het idee van het opvangmodel in het huidige regeerakkoord. Individuele plaatsen zijn net bedoeld voor zij die ofwel een hele grote kans hebben op een statuut of al een erkenning op zak hebben. Daarom zetten wij net als andere gemeentes hard in op de ondersteuning van vrijwilligers en deskundige toeleiders van PIN vzw die in contact met hen treden in de thuistaal. Dat maakt dat een asielzoeker, eens erkend als vluchteling of subsidiair beschermde, vlot kan integreren in de Belgische samenleving. Francken daarentegen, leeft liever in de illusie dat voor elke asielzoeker een terugkeer naar het land van herkomst een optie blijft.

Na de kaalslag bij het Agentschap Integratie & Inburgering en het stopzetten van de middelen voor CAW’s wordt de individuele begeleiding van vluchtelingen nog wat verder beknot. Wat de effecten hiervan zullen zijn naar integratie toe laat zich dan ook raden. Na de lange wachtkamer van de collectieve opvang komt de vluchteling de Belgische samenleving binnen die voor hem of haar nog een ongeschreven blad is. De ondersteuning die hij of zij hoopt te krijgen zal ontoereikend en tot veel frustraties leiden. Ook die realiteit keert vroeg of laat als een boemerang terug in het gezicht.