Hoe Barefoot College analfabeten nieuwe kansen geeft

Het Indiase Barefoot College is een vijftig jaar oude instelling die mensen overal ter wereld veel kan leren. Dit is een schoolvoorbeeld van empowerment.

In Tilonia, in de staat Rajasthan, zit een ongeletterde vrouw genaamd Chota Devi – die nooit naar school is geweest – over een printplaat gebogen. Ze volgt zorgvuldig instructies in kleurencode op om weerstanden en dioden op hun plaats te solderen.

Chota is een dalit, de allerlaagste klasse van het kastesysteem. Ze is analfabeet en weet niet eens hoe oud ze is, maar het Barefoot College leidt haar op tot technicus in zonne-energie. Ongeletterde dorpelingen met een lage status leren hier lampen op zonne-energie te maken en verlichtingssystemen te installeren. Na een opleiding van drie tot zes maanden keren ze terug naar hun gemeenschap. Zo brengen ze zonne-energie naar dorpen zonder betrouwbare elektriciteitsvoorziening en kunnen ze een fatsoenlijk loon verdienen. Tegelijkertijd zetten ze de maatschappelijke hiërarchie op haar kop.

“Ik zal meer kunnen dan mijn man”, zegt Chota. Thuis noemen de dorpelingen haar nu ‘mevrouw’. Deels grappend, deels als blijk van respect.

Met een nieuw inkomen van ongeveer 80 euro per maand is ze van plan schulden af te betalen, een gsm te kopen en een buiten-wc te bouwen. Haar vijf kinderen gaan niet naar school, maar: “Ik werk nu met vrouwen die kunnen lezen en schrijven en ik wil dat mijn kinderen het ook leren”.

Waardigheid

De 77-jarige Bunker Roy is een door Mahatma Gandhi geïnspireerde activist en drievoudig Indiaas squashkampioen. Hij verhuisde in 1972 naar zijn afgelegen geboortedorp om te proberen de armoede te bestrijden. Zo werd het Barefoot College geboren.

Roy focuste op de laagst opgeleide en tevens meest geminachte mensen van de gemeenschap. Omdat zij het meeste hulp nodig hadden en omdat hij vond dat je armoede niet kunt overwinnen als je de mensen geen waardigheid en zelfvertrouwen geeft.

“We wilden een school die anders was dan de andere en ook analfabeten een kans zou geven”, legt hij uit.

En dus leren in het Barefoot College ongeletterde dorpelingen – meestal dalits of vrouwen – technische vaardigheden zoals het installeren van zonnepanelen. Dankzij de financiering door stichtingen, schenkingen en de Indiase overheid organiseert het ook alfabeteringsklassen en gezondheidscampagnes. Het heeft een afdeling watervoorziening, studiecentra en een maandverbandfabriek.

“Er zijn miljoenen ongeletterde mensen die veel kunnen bijdragen”, zegt Roy.

Welvaartskloof

De welvaartskloof tussen stad en platteland bestaat niet alleen in India maar overal ter wereld, ook in Amerika. De armen zoeken soms hun heil in drugs, wat de ellende alleen maar groter maakt. In India komen daar de complicaties van kaste en gender bij. Het Barefoot College geeft de mensen kansen door hen een vak aan te leren, met voorrang voor de allerarmsten.

Dat komt de hele samenleving ten goede, want gemarginaliseerde mensen zijn vaak het meest onderbenutte vermogen van een land. En het is mooi om te zien hoe het succes van mensen met een lage status de anderen in verwarring kan brengen.

Als een van zijn eerste initiatieven leerde het Barefoot College de dalits waterpompen installeren. Aanvankelijk gebeurde dat in hun eigen gemeenschap, aangezien ze de bronnen van de hogere kasten niet mochten gebruiken.

Zo kreeg de meest verachte wijk van het dorp opeens de beste watervoorziening. Wanneer de bronnen van de hogere kasten droogvielen, moesten de dorpelingen tot hun schaamte water bij de pomp van de dalits halen. Wanneer eigen pompen stukgingen, moesten ze een beroep doen op een monteur van de dalits. Aangezien de dalits traditioneel geen voedsel of water van de hogere kasten mogen aanraken, werd de verwarring nog groter.

Het Barefoot College heeft in de tientallen jaren van zijn bestaan internationale en lokale financiering aangetrokken om zijn werking uit te breiden. Het heeft nu overal in India waterprogramma’s, en de Indiase regering laat vrouwen uit Afrika en elders overkomen om een opleiding in zonne-energie te volgen. Daarna gaan ze weer naar huis en brengen ze elektriciteit naar hun dorp. ‘Empowerment’ is hier geen modewoord maar een manier van leven.

“De analfabeten van de 21ste eeuw zijn niet zij die niet kunnen lezen en schrijven, maar zij die niet kunnen leren en blijven leren”, zegt Roy.

Deze bijdrage verscheen oorspronkelijk in The New York Times.