‘Het verhaal van Wallonië’ zullen we niet snel zien

Alain Gerlache overschouwt de politieke actualiteit. Zijn column verschijnt tweewekelijks, afwisselend met Dave Sinardet.

Laat de politieke polemieken even terzijde. Het verhaal van Vlaanderen is schitterende televisie. Deze docureeks is een voorbeeld van wat een openbare omroep in de eerste plaats moet aanbieden: kwaliteit voor een breed publiek. We zullen vanzelfsprekend op het einde van de volledige serie moeten wachten om een definitief oordeel te vellen over de onpartijdigheid van de reeks.

Maar de geschiedenis van Vlaanderen op televisie vertellen, heeft op zich niets schokkends. Op sociale media en in de pers wordt trouwens – een beetje ironisch of provocerend – gevraagd of er aan de andere kant van de taalgrens plannen zijn om ‘Het verhaal van Wallonië’ te produceren. Is dat om de historische verschillen tussen Vlaanderen en Wallonië in de verf te zetten en dan te besluiten dat ze geen gezamenlijke toekomst hebben? Of juist met de hoop dat het duidelijk maakt dat wat hen binnen België verenigt veel groter is dat wat hen scheidt? De Vlaamse en de Belgische nationalisten moeten dat maar met elkaar uitvechten.

In elk geval stellen we vast dat Het verhaal van Vlaanderen al in zijn eerste aflevering (over de prehistorie) een uitstap naar Wallonië heeft gemaakt, naar de grot van de Mens van Spy, niet ver van Namen. Blijkbaar zullen de gevoelige onderwerpen pas aan bod komen in de zevende aflevering over het ontstaan van België, nog geen 200 jaar geleden. Op de spectaculaire reuzeschaal van 38.000 jaar van de reeks, is dat slechts een nauwelijks zichtbaar stipje.

Niet alle Franstaligen zijn Walen

Toch is de kans klein dat we binnen afzienbare tijd een ‘Verhaal van Wallonië’ zullen zien. Ten eerste omdat niet alle inwoners van Franstalig België Walen zijn. Ze vertegenwoordigen slechts driekwart van de Franstaligen. Het laatste kwart zijn de Franstalige Brusselaars.

Vandaag delen ze dezelfde taal, het Frans, maar dat is het gevolg van een evolutie die pas op het einde van de 18de eeuw begon. De gemeenschappelijke taal heeft de identiteit van beide bevolkingsgroepen niet uitgewist. Vandaar dat de instellingen in het zuiden van het land zo complex zijn, met de gewesten enerzijds en de gemeenschap die bevoegd is voor onderwijs, cultuur en media anderzijds. En dan zijn er de Duitstaligen nog die een eigen gemeenschap vormen – Ostbelgien – op het grondgebied van het Waalse gewest.

Dat de grondwettelijke benaming ‘Franse Gemeenschap van België’ weinig ingang heeft gevonden, behalve bij enkele rattachisten die van een aanhechting van Wallonië bij Frankrijk dromen, bewijst dat in het zuiden van het land de taal niet gans het volk is. Daarom noemt ze zichzelf nu Fédération Wallonie-Bruxelles, een heel betwistbare naam maar die duidelijk aanwijst dat ze twee aparte entiteiten samenbrengt. Als je tegen een Brusselaar zegt dat hij Waals is, zal de reactie hetzelfde zijn als wanneer je een Gentenaar zou proberen uit te leggen dat hij Antwerps is. Die complexiteit van de identiteiten is ook een van de redenen waarom de Brusselaars en de Walen zich op de eerste plaats Belgen voelen.

Het voorbeeld van Vlaanderen

Hoe dan ook kun je hopen dat de Franstaligen naar Het verhaal van Vlaanderen zullen kijken. Tom Waes is trouwens geen onbekende meer in het zuiden van het land sinds het succes van de serie Undercover, die door de RTBF werd uitgezonden en nu op Netflix te zien is. Wat bewijst dat de Franstaligen meer belangstelling hebben voor Vlaamse culturele producties dan wordt vermeend. Weer een cliché dat gerelativeerd moet worden.

Net om die misverstanden te ontkrachten die de relaties zo bemoeilijken en om de realiteit onder ogen te zien zou het heel nuttig zijn dat Het verhaal van Vlaanderen ook aan de andere kant van de taalgrens wordt gezien. Dat zou de Walen bovendien kunnen aansporen om zich af te vragen of een gewest met grote problemen, zoals het hunne, zich werkelijk kan mobiliseren om zich sociaal en economisch te herstellen zonder een gevoel van verbondenheid die zijn wortels vindt in een gezamenlijk verleden en toekomst. De uitwassen van het extreemrechtse nationalisme mag Wallonië niet verhinderen om zich ook door de successen van Vlaanderen te laten inspireren.