Het strategisch bochtenwerk van cd&v of Open Vld levert geen kiezers op. Integendeel

Bart Eeckhout is hoofdcommentator van De Morgen.

Sommige partijleiders die vertwijfeld naar de belabberde waarderingscijfers van hun partij staren, zouden, bij wijze van bezinning, al kunnen beginnen met eens in de spiegel te kijken. Neem nu cd&v. Ooit een fiere volkspartij, de as waarrond het politieke leven in Vlaanderen draaide, nu een partijtje dat luidens opeenvolgende peilingen moet knokken om nog 10 procent van de kiezers over te houden. Hoe kan dat?

Wel, zo bijvoorbeeld. In de vorige regeerperiode had een (centrum)rechtse meerderheid de werkloosheid in de tijd kunnen beperken. Alleen verzette coalitiepartner cd&v zich daar toen tegen, omdat de partij zich wou profileren als de linkerflank van de regering-Michel. Nu is er in de bonte regering-De Croo géén meerderheid om de werkloosheid in de tijd te beperken. En uitgerekend nu komt cd&v af met een voorstel om dat wel te doen, omdat de partij nu de rechterflank in de regering wil bevolken.

Waarschijnlijk denken de communicatiestrategen van de christendemocraten dat de partij goed bezig is. Want het voorstel om te morrelen aan de werkloosheidsuitkeringen baart veel opzien, zoals ook het verzet tegen het gemorrel voorheen veel aandacht kreeg. Dat is tweemaal een vergissing. Het strategische bochtenwerk levert helemaal geen kiezers op. Wel integendeel. Er is geen kiezer die erop vertrouwt dat met cd&v de werkloosheidsuitkering zeker beperkt wordt, zoals er ook geen kiezer op kan vertrouwen dat dat zeker niet gebeurt. Ziedaar het geloofwaardigheidsprobleem van cd&v (en van Open Vld bij andere, gelijkaardige vraagstukken, zoals de kernuitstap).

Een voorstel om de werkloosheidsuitkeringen te korten, is een ‘veilig’ idee. Je kan roepen wat je wil, met de PS (en Vooruit en groenen) aan boord in de regering, is de kans onbestaande dat die hervorming er ook echt van komt. Wat rest, is profileringsdrang. Kiezers doorzien dat.

De kwestie van de werkloosheidsuitkering verdient nochtans een ernstig debat. Voorstanders van een beperking in de tijd van de uitkering hebben een sterk argument. Alle ons omringende landen gingen ons voor met een soortgelijke maatregel. In al die landen ligt de werkzaamheidsgraad hoger dan bij ons. De roep om iets te doen, komt dus niet uit de lucht vallen.

Toch is de kwestie complexer dan de lust om werkzoekenden te straffen bij sommigen doet vermoeden. Andere landen laten ook een doorstroming van langdurige werkloosheid naar langdurige arbeidsongeschiktheid zien. Bovendien is de ‘degressiviteit’ die nu al in België bestaat geen succes. Het systeem is te ingewikkeld en biedt weinig prikkels omdat vele langdurig werkzoekenden sowieso al tegen de minimumgrens zitten. Het levert weinig activering op, omdat het profiel van die werkzoekenden niet aansluit op de openstaande vacatures.

Alleen binnen een grote, sociaal verantwoorde hervorming is een beperking van de werkloosheid in de tijd zinvol. Wie dat wil realiseren, moet dan ook maar de moed hebben om daarover een deal te sluiten met de PS op het juiste moment, wanneer regeringen en meerderheden gevormd worden. Want alleen maar praatjes vullen geen gaatjes.