Het plaatje dat de auto-industrie ons heeft opgedrongen, is niet onschuldig

Auteur Lize Spit en haar Nederlandse collega Bregje Hofstede, allebei °1988, vertellen beurtelings over hun leven. Vandaag: Lize Spit.

Wat de paginagrote auto­advertentie (‘100 % Ontembaar. Pure emotions.’) belooft: viriliteit, vrijheid, de onderwerping van je omgeving. De wagen knalt uit een mistige achtergrond. Je weet wat ze bedoelen: koop deze auto en de wereld maakt plaats voor jou. Daarom rijden de wagens in elke televisiespot door desolate woestijnen, over indrukwekkende bruggen. Het zijn wilde paarden en de consument is de cowboy (‘druk op de knop, haal het dier uit slaapstand’, schrijft een reviewer in een autoblad). Vrijwel geen enkele advertentie toont de reële wereld waarin het voertuig zal terechtkomen. Als er al andere wagens in beeld zijn, dan zijn het modellen uit ­dezelfde reeks: op een ­startbaan trekt een statige ­V-formatie van zeven wagens op – wie even doorpakt, vliegt in één trek naar het zuiden. Altijd is de voorste auto, de kopligger, voor jou. Nooit denkt de consument: hm, die links achter is wel iets voor mij.

Het plaatje dat de auto-­industrie ons heeft opgedrongen, is niet onschuldig. Want in werkelijkheid ben je nergens alleen op de baan, je rijdt altijd en overal in de staart. Geen elegante V-formatie, maar een kluitje duiven dat elkaar op elk plein verdringt. ‘Pure emotions’ van frustratie en stress. En leuk, die technologie om snel te parkeren, mocht je niet eerst een uur naar een plaats moeten zoeken.

De kloof tussen marketing en realiteit zal nooit verkleinen. Hoeveel rijbanen er ook worden bijgetrokken, het gemotoriseerd verkeer zal nooit vlot door knooppunten stromen en in steden passen. In tegenstelling tot de meeste toestellen die als statussymbool dienen, worden automodellen allesbehalve compacter, en het Belgische wagenpark groeit alleen maar, want ‘u ­profiteert bovendien van 100 procent fiscale aftrekbaarheid!’

Het is de dubbelzinnigheid van het woord ‘profiteren’ die me, boven de opengeslagen advertentiepagina, nog een tijdje bezighoudt. Van iets ‘profiteren’ is niet van iets ‘genieten’. Profiteren is genieten in vergelijking met de ander. Het ­suggereert niet enkel genot, het suggereert genot dat ten koste gaat van tegenstanders die niet zo slim rekenen als jij.

Dat is de grimmige asocialiteit die deze industrie promoot. Ze helpt me de tegenstand van de mobiliteitsshift beter te begrijpen, de woede die maakt dat bestuurders betonblokken met ­blote hand verschuiven om hún straat in te kunnen blijven rijden, waarbij ze andere weggebruikers soms bewust in gevaar brengen. Dat de shift onaangename praktische implicaties heeft, akkoord, maar de frustratie is fundamenteler: de auto­bezitter heeft nooit gekregen wat hem eigenlijk werd beloofd. Het dier heeft nog nooit ontembaar rond­gegaloppeerd, en nu wordt de weide afgebakend met draad.