Het pensioendebat verdient ernst, focus en toewijding, geen politiek theater

Wie wil begrijpen waarom het vertrouwen van vele burgers in ‘de politiek’ wegsmelt, vindt – helaas – een goed voorbeeld in de manier waarop de federale regering de beloofde pensioenhervorming aanpakt. Weinig dossiers zijn belangrijker dan dat over de toekomst van ons pensioen. Politiek is het belang groot, omdat de waardering voor de regering-De Croo staat of valt met de hervorming. Maatschappelijk is het belang nog zoveel groter, omdat dit voor veel mensen gaat over hoe zij zich hun toekomt kunnen verbeelden.

In schril contrast met dat belang staat de manier waarop de federale regering de hervorming tot dusver heeft aangepakt. Nadat bevoegd minister Karine Lalieux (PS) zich het initiatief uit handen had laten grissen door te kiezen voor mediaprofilering met eenzijdige en niet doorgesproken ideeën, volgde een jaar complete stilte. Dat stilzwijgen verried, zo blijkt nu, geen hard werk in de luwte, maar, welja, gewoon stilstand. In zeven haasten wordt geprobeerd alsnog tot een vorm van akkoord te komen.

Illustratief voor wat mis zit in hoe politiek vandaag functioneert, is de bitse aanvaring over de pensioenkwestie tussen Open Vld en PS. Ziedaar de partij van de premier en de grootste coalitiepartij openlijk bekvechten – er is geen ander woord voor – over wie verantwoordelijk is voor de lange stilstand. Het drama is: in beide partijhoofdkwartieren denken ze wellicht flink gescoord te hebben met de verbale strijd op – typisch – sociale media. In werkelijkheid zien vele burgers hoe een van de belangrijkste maatschappelijke vraagstukken enkel inzet is van politiek theater. Dit thema verdient meer ernst, focus en toewijding.

Inhoudelijk lijkt de pensioendeal dezelfde kant op te gaan als de arbeidsdeal. Hoge verwachtingen worden teruggeschroefd tot een bescheiden deelakkoord, met elementen waar je op zich weinig tegen kunt hebben. Een pensioenbonus voor wie langer aan de slag blijft, was nooit een slecht idee. Dat de historische discriminatie tussen man en vrouw, die vaker deeltijds werkten en dus een lager pensioen krijgen, wat wordt weggewerkt: wie kan er wat tegen hebben? Maar wat geldt voor de arbeidsdeal dreigt ook te zullen gelden voor de pensioenen: om de doelstelling op lange termijn te realiseren – een robuust systeem van voldoende hoge wettelijke pensioenen – zal dat niet volstaan.

Meer zal er blijkbaar niet in zitten. België was nu eenmaal nooit een land van ambitieuze hervormingen, die met een penseelstreek het land op een ander spoor zetten. Ze stamt uit Luxemburg, maar de processie van Echternach – drie stappen voorwaarts, twee stappen terug – had een typerend Belgisch concept kunnen zijn. Dat kan soms frustrerend zijn.

Bovenal leeft de indruk dat stilaan toch meer nodig zal zijn dan wat voorzichtige vooruitgang. Met een lege schatkist, een toekomst met hogere vergrijzingskosten, een matige werkzaamheidsgraad en economische onzekerheid vallen weinig opbeurende vergezichten te schetsen. Verantwoordelijke politici zoeken naar partners om dat toekomstbeeld te verlichten, niet naar wat trending is op Twitter.