Het lijkt weer 1980, en iemand sprayt ‘No Future’ op de muren

Mark Coenen is columnist.

Vers van de pers: de pasja’s van het patriarchaat lopen stilaan achter een rollator. De mannetjesputters van de macht zijn oud nieuws en de mantra uit de jaren zestig van lsd-hogepriester Timothy Leary is terug: ‘Question authority!’ Het klinkt steeds harder en uit steeds meer kelen. De revolutie wordt wel niet meer in Parijs gepredikt, maar in Teheran en Kaboel. Mei ’68 leek op een kotfuif als je dat vergelijkt met de jongerenopstand van nu.

Vorige week kopte de Volkskrant: “Autoritaire leiders gaan hun handen vol hebben aan Generatie Z.” Dat zijn twintigers, jonge tijgers die men met een opgestoken vingertje weleens de beeldschermgeneratie noemt: nooit waren zij zonder. Ze kunnen nog geen ei bakken zonder FC De Kampioenen af te zetten op hun mobieltje, zegt het opgestoken vingertje dan schamper.

Maar deze generatie heeft wel haar op de tanden. Het Nederlandse onderzoeksbureau Glocalities deed tussen 2014 en 2022 onderzoek naar hun culturele en politieke opvattingen. Na driehonderdduizend interviews - alleen online, wat had u gedacht? - in twintig landen kon men alleen tot de conclusie komen dat een en ander steeds sneller aan het verschuiven is.

Steeds minder vindt men dat vader de baas in huis is en het gezin de hoeksteen vormt van de maatschappij. De autoritaire alfamannetjes die de wereld leiden verliezen overal aan status. Jongeren hunkeren naar vrijheid, stellen het hele economische model ter discussie en voelen zich vervreemd van een systeem dat ertoe geleid heeft dat je gisteren kon skinnydippen op de Noordpool, want het was er 20 graden.

Het water staat hen, ook psychisch, aan de lippen: pessimisme over de toekomst van de planeet gaat hand in hand met burn-outs en depressies. Een hele generatie in therapie en aan de pillen.

Iedereen woelt om verandering, en zelfs in de meest gezagsgetrouwe culturen worden rare mannetjes en rare tradities fel gecontesteerd. Steeds meer door vrouwen, ook. Wie niet hoopvol wordt van de opstand tegen de imams in Iran en de taliban in Afghanistan is een akelig mens.

Het lijkt weer 1980, en iemand sprayt ‘No Future’ op de muren - dit keer niet op die van Buckingham Palace maar op de Azadi-toren in Teheran.

De prerevolutionaire wind komt uit Azië en Afrika, waar jonge, goed opgeleide en geconnecteerde screenagers echt verandering willen. En ze zijn met velen: de helft van de wereldbevolking is jonger dan 30. De helft! Allen delen een groot gevoel van ongenoegen, dat leidt tot opstandig verzet.

Je zou van minder koppijn krijgen, vader.