Het is nu of nooit voor de verwijdering van kernwapens uit Kleine Brogel

Vandaag neemt een ruime meerderheid van VN-lidstaten in New York een nieuw internationaal verdrag aan dat kernwapens verbiedt. België weigerde, voor het eerst in decennia, mee te doen met een multilateraal ontwapeningsproces.

Het nieuwe verdrag is historisch: kernwapens zijn de laatste categorie van massavernietigingswapens die expliciet worden verboden onder internationaal recht. Het nieuwe verdrag verbiedt het gebruik, het dreigen met gebruik, de ontwikkeling, het testen, de aanmaak, de verwerving, het bezit, de opslag en transfer van kernwapens. Daarnaast wordt eender welke vorm van assistentie bij kernwapenactiviteiten verboden, net als het stationeren van kernwapens.

Het verdrag is bovendien behoorlijk flexibel: landen die andermans kernwapens stationeren (zoals België) kunnen onmiddellijk toetreden tot het verdrag, zolang ze maar beloven de kernwapens van hun grondgebied te verwijderen tegen een afgesproken deadline.

Het verbodsverdrag staat niet gelijk aan onmiddellijke en volledige ontwapening, maar is een deeltjesversneller richting kernwapenvrije wereld. Het is een logische volgende stap in een geleidelijk proces dat leidt tot volledige nucleaire ontwapening. Een nieuw verbodsverdrag verhoogt de druk op de kernwapenstaten – die allemaal grootschalige en dure moderniseringen van hun nucleaire arsenalen plannen – om volledig te ontwapenen. Het heeft bovendien een onmiddellijke en concrete impact op de financiering van de kernwapenindustrie, aangezien financiële instellingen veel minder geneigd zullen zijn geld vrij te maken voor illegale wapens.

Kleine Brogel

België nam, onder zware druk van de Verenigde Staten, niet deel aan deze historische VN-onderhandelingen. Belgische diplomaten recycleren al twee decennia lang dezelfde oude voorstellen, zonder nieuwe initiatieven te nemen om deze voorstellen eindelijk te implementeren. België en andere pro-kernwapenstaten lijden ook al jaren aan een 'verbodsparadox': enerzijds stellen ze dat een verdrag geen enkele impact zal hebben, anderzijds benadrukken ze keer op keer dat een nieuw verdrag ‘gevaarlijk’ is. Ze verduidelijken niet hoe een verdrag dat geen enkele impact heeft tegelijk een gevaarlijke impact zal hebben.

De kernwapenstaten geven zelf toe dat een nieuw verbodsverdrag belangrijke en concrete gevolgen zal hebben. Zo riepen de Verenigde Staten in oktober 2016 alle NAVO-bondgenoten op om tegen de resolutie te stemmen die het mandaat gaf om de huidige verbodsonderhandelingen op te starten. De uitgelekte brief zette de concrete militaire implicaties van een verbodsverdrag op een rijtje en bewees zo dat een verbodsverdrag – zelfs zonder medewerking van de kernwapenstaten – een significante en concrete impact zal hebben.

Het nieuwe verbodsverdrag verbiedt expliciet de stationering van andermans kernwapens op het eigen grondgebied. Met andere woorden: een ruime meerderheid van landen beschouwt vanaf nu de stationering van Amerikaanse kernwapens in Kleine Brogel als illegaal onder internationaal recht.

Over die verwijdering van kernwapens uit Kleine Brogel bestaat al jaren een politieke consensus in België. Zowel het Vlaamse als het federale parlement nam in april 2015 een resolutie aan die de regering oproept België kernwapenvrij te maken, terwijl politieke zwaargewichten als Guy Verhofstadt, Jean-Luc Dehaene, Willy Claes en Louis Michel zich in 2013 achter een soortgelijke oproep schaarden. Deze vraag bleef tot nog toe echter een dode letter.

Terug naar afzender

Nu het nieuwe verbodsverdrag een feit is, kan België niet langer het internationaal recht naast zich neerleggen. Als de regering geloofwaardig wil streven naar een kernwapenvrije wereld, kan ze niet langer gemoderniseerde Amerikaanse kernwapens blijven huisvesten in Kleine Brogel en nieuwe gevechtsvliegtuigen uitrusten met kernwapens. Dergelijke acties zouden overigens niet betekenen dat België geen lid meer kan zijn van nucleaire militaire allianties als NAVO, aangezien verschillende NAVO-lidstaten momenteel al weigeren deel te nemen aan nucleaire NAVO-activiteiten.

Meer dan vijftig jaar na de stationering van Amerikaanse kernwapens is het tijd om deze illegale massavernietigingswapens terug naar afzender te sturen. De tactische kernwapens op Belgisch grondgebied hebben nauwelijks een militair nut en ondermijnen de politieke en morele geloofwaardigheid van België op het internationale toneel, en zijn vanaf nu ook illegaal onder internationaal recht.

Het is dus nu of nooit voor de kernwapens in Kleine Brogel. De federale regering moet zich dringend bezinnen: wil ze af van kernwapens of niet?