Het is een beetje makkelijk om de malaise in het Belgische energiebeleid in de schoenen van één partij te schuiven

Bart Eeckhout is hoofdcommentator.

De Nederlandse regering laat er geen gras over groeien. Amper een jaar geleden besliste ze bij haar aantreden dat ze twee nieuwe kerncentrales zou gaan bouwen, of daar wordt al over de locatie beslist. Dat wordt zo goed als zeker Borssele, vlak bij de Belgische grens, waar nu al een kerncentrale draait.

Daarmee zijn de centrales er nog lang niet (dat is veeleer iets voor na 2035) en is de factuur (minstens 5 miljard) nog niet betaald. Maar de Nederlandse regering meent dat ook in de toekomst een grotere en fossielvrijere energieonafhankelijkheid wel iets waard zal zijn, en dus handelt ze nu.

Hoe anders gaat het er in België aan toe. Zelfs een oorlog in Oekraïne en het wegvallen van goedkope Russische energie kunnen de regeringen er niet toe aanzetten om een gezamenlijk, vertrouwenwekkend en duurzaam energiebeleid op poten te zetten. De kernuitstap op het ritme van de processie van Echternach is daar een pijnlijke illustratie van. Nog altijd wordt onderhandeld met Engie, uitbater van de centrales, over de levensduurverlenging van twee centrales. Tezelfdertijd werd een studie besteld die zou uitwijzen dat er geen probleem is met de bevoorradingszekerheid. Tot blijkt dat er wél een probleem is en de twee centrales eerst ook nog twee winterseizoenen zouden moeten blijven draaien.

Federale regeringspartij Groen krijgt veel kritiek voor die aanpak. Niet onterecht. De groenen misten de kans om hun mening over het belang van fossielvrije kernenergie bij te stellen, terwijl een nieuwe realiteit dat mogelijk en zelfs wenselijk maakt. De partij moet zich daarom zo zacht mogelijk laten meeglijden in een bocht die geen bocht mag heten.

Anderzijds kan je een partij moeilijk verwijten dat ze haar diepste overtuiging trouw blijft, ook als die overtuiging onrealistisch of onwenselijk is, of dat nu over de kernuitstap of over confederalisme gaat. Terecht voert Groen aan dat de nucleaire ophef verbergt dat er wel meer blokkeringen zitten in het vaderlandse energiebeleid. Wat gezegd over het magere energiebeleid van N-VA in de Vlaamse regering? Of wat gezegd over de MR voor wie energiebeleid nog altijd gelijkstaat aan het uitvoeren van de dictaten vanuit Frankrijk?

Neen, het is een beetje makkelijk om de malaise in het Belgische energiebeleid in de schoenen van één partij te schuiven. Veeleer wijst het teleurstellend beleid op een gebrekkige bestuurscultuur. België gaat van tijdelijke oplossing naar onvolmaakt compromis. Het heeft dit land decennia van sociale vrede en welvaart opgeleverd, maar nu breekt het tekort aan vooruitziendheid ons stilaan op, en heus niet alleen in het energiebeleid. In dit tijdperk van complexe crises lijkt de rationele, rechtlijnige ‘Nederlandse’ aanpak vaak beter uit te pakken.

Belgische politici zeggen, met aartsvader Jean-Luc Dehaene, weleens de problemen op te lossen als ze zich stellen. Dat klopt niet helemaal. Vaak wordt gehoopt dat de problemen zichzelf wel zullen oplossen als je maar lang genoeg wacht. Zie de kernuitstap, zie de vergrijzing. Het is die filosofie die nu op haar limieten botst.