Het idee van Conner Rousseau om vaccinatie af te dwingen door de rechten van weigeraars fors in te perken is ronduit zorgwekkend

Bart Eeckhout is hoofdredacteur van De Morgen.

De discussie over het al dan niet verplichten van coronavaccinatie belooft een van de belangrijkste debatten van het jaar te worden. Dat dat debat uitgebreid in het parlement gevoerd wordt, en niet in de beslotenheid van een kernkabinet, is al winst op zich. Iedereen wordt gehoord, of krijgt minstens het gevoel gehoord te zijn. Ouderwetse, getrapte democratie, zeg maar.

Is het ook een goed idee om vaccinatie te verplichten? Vele regeringen, van Quebec tot Griekenland, flirten met het idee. De motivatie is overal identiek. Na twee jaar weegt de pandemie op de samenleving. Tegelijk blijft een minderheid van niet-gevaccineerde medeburgers zichzelf, andere mensen en de hele zorg in gevaar brengen. Soms pakken ze nog trots uit ook, met dat domme, gevaarlijke en onverantwoordelijke egogedrag. Dat frustreert. Vaccinplicht wordt gezien als een uitweg om daar komaf mee te maken.

En toch… Vele landen mogen verplichting dan overwegen, geen enkel serieus land ging al echt over tot de uitvoering. Zelfs pionier Oostenrijk niet. Dat kan geen toeval zijn.

Vaak zit de knoop bij de vraag hoe je de verplichting wilt afdwingen. Gelukkig is iedereen het er wel over eens dat het niet de bedoeling kan zijn om onwilligen met een politionele klop op de deur van het bed te lichten. Het voorstel om met een opkomstplicht en boetesysteem te werken oogt eleganter, maar loopt tegen een andere beperking aan. Zoals verkiezingen laten zien, houdt zo’n plicht een minderheid niet tegen om te weigeren. Dus is het de vraag welke winst voor samenleving en zorg geboekt gaat worden, na alle moeite.

Ronduit zorgwekkend is het idee van Vooruit-voorzitter Conner Rousseau om vaccinatie af te dwingen door het openbare leven van weigeraars fors in te perken. Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert zat al eerder op hetzelfde spoor. Hoe vervelend vaccinweigeraars ook zijn, dit is om meerdere redenen problematisch. Een argument vóór vaccinplicht zou kunnen zijn dat dan een einde gemaakt wordt aan de ambigue coronapas. In dit voorstel wordt die coronapas juist de kern van het beleid.

Of die onrechtstreekse dwang veel mensen kan overtuigen, valt te bezien. Te vrezen valt dat bij een bredere groep burgers het vertrouwen in vaccinprogramma’s en overheid juist aangetast wordt. Zelfs het idee van een voor elkeen vrije en gelijke samenleving komt onder druk. Dat is voor sociaaldemocraten en liberalen een nare steeg om in te verdwalen.

Ten gronde moet dan de vraag gesteld worden of het dat allemaal waard is. Zijn een paar procentpunten winst in de vaccinatiecampagne het waard om de fundamenten onder de samenleving aan te tasten?

Andere opties liggen nog altijd open. Kijk naar Brussel, waar vooral jongeren vaccinatie blijven ontlopen. Dat zijn niet allemaal kierewiete wappies. Daar valt nog winst te boeken, met aanklampende overtuigingskracht. Laten we dat doen. Het zal minder kosten, in alle opzichten.