Het enige kapitaal dat ontbreekt om een vermogensbelasting in te voeren, is politiek kapitaal

Bart Eeckhout is hoofdcommentator bij De Morgen.

Ze horen bij de Dag van de Arbeid zoals de eerste meiklokjes: forse voorstellen over meer fiscale rechtvaardigheid. Wat die ideeën met de frêle, witte bloempjes nog gemeen hebben, is dat ze ook snel weer verwelken. Progressieve politici kondigen met veel vlagvertoon straffe plannen aan om de welvaart eerlijker te verdelen, hun ideologische tegenhangers laten alle alarmbellen loeien... en na een dag of drie gaat iedereen weer over tot de orde van de dag.

Zo ging het de voorbije jaren en zo zal het wellicht ook ditmaal gaan. Van een grondig gesprek, laat staan van een bijgestuurd beleid, is geen sprake. Het is jammer dat het debat over een rechtvaardiger, evenwichtiger en duurzamer belastingbeleid blijft steken in de rituele pro’s en contra’s van de aanloop naar de feestdag van de socialistische beweging.

Want ook in een land met stevige belastingdruk, zoals België, is een pleidooi voor een hogere belasting op grote vermogens wel degelijk zinvol. De eerste stap is dan wel dat je erkent dat die belastingdruk wel degelijk al (erg) hoog ís. België is een land met een zeer hoog overheidsbeslag. Een flink deel van die middelen komt van burgers en ondernemingen in het middensegment, met te veel inkomsten om niets te moeten betalen en te weinig om alles te kunnen ontwijken.

Een belasting op vermogen of vermogenswinst moet dus in de plaats komen van al bestaande belastingdruk, niet erbovenop. Voor zo’n verschuiving zijn er sterke argumenten. Belgische bedrijven boeken gemiddeld historisch hoge winstmarges, zo berekende de progressieve denktank Minerva op basis van cijfers van de Nationale Bank, maar die winst vloeit meer dan ooit naar de aandeelhouders en minder naar de werknemers. Het is een van de mogelijke verklaringen waarom ook in ons land een steeds groter deel van de rijkdom geconcentreerd zit bij een kleine toplaag. En die grote vermogensbezitters zijn dus meestal niet de burgers die de zwaarste belastingdruk torsen.

Nu worden we om de oren geslagen met concrete varianten op een vermogensbelasting, van een eenmalige oorlogsbijdrage (Groen) over een progressieve bedrijfswinstbelasting (Vooruit) tot een taxshift van arbeid naar kapitaal (cd&v). Pogingen om zo’n taxshift in gang te zetten, resulteerden tot dusver vooral in een aanbouw van nieuwe fiscale koterijen met ook telkens weer nieuwe ontsnappingsroutes.

Dat moet beter kunnen. Ideaal komen we tot een vermogensbelasting, die werkt zoals de personenbelasting, met progressief stijgende tarieven volgens het inkomen. Daarin kunnen dan alle bestaande minivermogensbelastingen (van erfbelasting tot effectentaks) opgenomen worden en kunnen ook andere vormen van kapitaalinkomsten een faire plaats krijgen. En klaar is kees.

Om dat te realiseren is er evenwel ook ander kapitaal nodig. Politiek kapitaal van politici en partijen die voldoende gezag en vertrouwen uitstralen om hun kiezers ervan te overtuigen dat zo’n beleid wel degelijk ook in hun voordeel speelt. Dat kapitaal is helaas erg schaars.