Het debacle van Emmanuel Macron is een ernstige waarschuwing voor Alexander De Croo

Alain Gerlache overschouwt de politieke actualiteit. Zijn column verschijnt op maandag.

Ondanks de protestacties zal de pensioenhervorming van Emmanuel Macron, president van de Franse Republiek, hoogstwaarschijnlijk door het parlement geraken. Niet omdat ze door een meerderheid van de volksvertegenwoordigers zal worden gestemd, maar dankzij artikel 49, paragraaf 3 van de Franse grondwet, de zogenaamde ‘49.3’. De regering kan die bepaling gebruiken om zich ‘aansprakelijk te stellen’ voor een wetsontwerp. Dat betekent dat het als goedgekeurd wordt beschouwd, tenzij een meerderheid van het parlement de regering doet vallen.

Het wordt de honderdste keer sinds de stichting van de Vijfde Republiek dat ze wordt gebruikt en ze heeft nog nooit een regering ten val gebracht. Maar het wordt een pyrrusoverwinning voor de uitvoerende macht. Premier Elisabeth Borne zit op de hete stoel en de president is zodanig verzwakt dat het de vraag is of zijn mandaat van vijf jaar, dat normaal tot in 2027 loopt, nu al niet voorbij is.

Na de herverkiezing van Emmanuel Macron, een primeur voor een president buiten een periode van zogenaamde ‘cohabitation’, wanneer de politieke strekking van de parlementaire meerderheid verschilt van die van het staatshoofd, vroegen we ons hier af of hij echt zou kunnen regeren (DM 25/04/2022). Hij had immers in de eerste verkiezingsronde niet al te best gescoord, met 27 procent. Zijn overwinning in de tweede ronde was bovendien grotendeels te danken aan linkse kiezers die eigenlijk niet vóór hem maar tégen de extreemrechtse kandidate Marine Le Pen stemden.

Om zijn tweede mandaat te legitimeren, moest Macron dus de daaropvolgende parlementsverkiezingen winnen. Maar de campagne van zijn partij ging de mist in en de overwinning bleef uit. De regering van Elisabeth Borne kan slechts rekenen op wat men in Frankrijk een ‘relatieve meerderheid’ noemt. Overal elders zou men van een minderheidsregering spreken, die alleen standhoudt omdat de andere partijen niet in staat zijn om samen een regering te vormen.

Met de steun van maar een kwart van de kiezers kun je niet regeren.

Na zijn dubbelzinnige herverkiezing en zonder meerderheid in het parlement had Emmanuel Macron dus weinig ma­noeu­vreer­ruim­te om een slecht voorbereide, slecht uitgelegde en hoogst onpopulaire (twee Fransen op de drie zijn tegen) pensioenhervorming door te voeren. Zeker nu de bevolking al met een zware sociale crisis kampt.

Om zijn hervorming door het parlement te voeren, rekenden Macron en Borne op de steun van Les Républicains. Maar deze fel verzwakte en stuurloze partij kon hem op het laatste ogenblik geen garantie geven dat er genoeg van haar parlementsleden voor het wetsontwerp zouden stemmen. Daarom koos Macron uiteindelijk voor de 49.3 tegen de zin van een deel van zijn aanhangers tot op het hoogste niveau. Velen denken dat hij beter het risico had genomen dat zijn project in het parlement zou sneuvelen, in plaats van een beroep te doen op een bepaling die het symbool van een autocratisch gezag is geworden.

De breuk met de bevolking is nu compleet. Dat wordt bevestigd door een peiling van de Franse krant Le Journal du Dimanche (19/03/2023). Slechts 28 procent van de ondervraagden steunt hem nog, 70 procent wantrouwt hem niet. Tot het einde van zijn ambtstermijn wordt het een moeilijke cohabitation, niet met politieke tegenstanders maar met het Franse volk. Intussen wacht Marine Le Pen geduldig haar tijd af.

Het debacle van Emmanuel Macron is ook een ernstige waarschuwing voor Alexander De Croo en de partners van Vivaldi als ze nog van plan zijn om een pensioenhervorming voor het einde van de legislatuur voor te bereiden. Iedereen weet hoe de Franse actualiteit in Wallonië en Brussel gevolgd wordt en de politieke sfeer beïnvloedt. In een voor hun kiezers hypergevoelig dossier zullen de linkse Franstalige coalitiepartijen, PS en Ecolo, minder dan ooit tot toegevingen geneigd zijn. Ze zullen geen enkele risico nemen, zeker nu de campagne al begonnen is. De PTB van Raoul Hedebouw staat al klaar om het voorbeeld te volgen van het radicaal-linkse La France Insoumise van Jean-Luc Melenchon, die een zeer harde strijd voert tegen de president. Het enige verschil is dat de PTB niet Macron en Borne als mikpunten zou nemen maar Paul Magnette en de PS-minister van Pensioenen Karine Lalieux.