‘Het contrast met het opbod aan krachttermen van de voorbije week is groot’: Bart Eeckhout over de menselijke ketting in Brussel

Bart Eeckhout is hoofdcommentator.

“Waar zijn al die ouders?” Het was nog een van de vriendelijkste verwijten vanuit politiek en samenleving nadat relschoppers vorige zondag de overwinning van Marokko tegen België hadden verbrod met straatgeweld in Brussel en andere steden. Het antwoord kwam donderdagavond, na een nieuwe spannende wedstrijddag voor Marokko. Vaders, winkeliers, jonge en oudere buurtbewoners vormden een vrijwillig veiligheidscordon tussen politie en jonge gemaskerde heethoofden, al dan niet met Marokkaanse roots. De gevreesde rellen bleven ditmaal uit.

Voor naïviteit is allang geen plaats meer in het denken over onze diverse samenleving. Rellen bleven dit keer uit, maar wie er bij was, kan getuigen dat het ook nu weer kantje boord was, van Brussel tot Borgerhout. Toch mag een beetje hoop ook een keer. Het oude idee van de ‘buurtvaders’ of ‘wijkvaders’ heeft, in samenwerking met preventie en politieaanwezigheid, opnieuw zijn deugdzaamheid bewezen.

Het is interessant om na te gaan waarom dat gewerkt heeft. Buurtvaders zijn ouderen uit de wijk, die jongeren met slechte bedoelingen op betere gedachten kunnen brengen. Ze doen dat met ouderlijk gezag en zonder wapenstok en traangas. Dat lukt alleen maar omdat die buurtvaders het vertrouwen krijgen om mee de verantwoordelijkheid over ‘hun’ wijk uit te dragen. Dat geeft hen gezag om in te grijpen nog voor de politie het moet doen.

Dat er na een voetbalwedstrijd geen straatgeweld uitbreekt, zou normaal moeten zijn, geen ‘succes’. Uit de inzet van vrijwilligers in mensenkettingen vallen goede en slechte lessen te trekken. De goede les zou zijn om mensen van goede wil - winkeliers, ouders, jongeren - vaker en sneller te betrekken bij het organiseren van ordehandhaving op spannende momenten die er in het grotestadsleven altijd zijn. De slechte les zou zijn om dat alweer in een gesubsidieerde structuur van overheidswege te gieten. Juist het vrijwillige bottom-upkarakter van zulke initiatieven geeft ze geloofwaardigheid.

Wie andermans bezit vernielt, verdient een gepaste straf. Een samenleving mag en moet zich kunnen beschermen tegen zulke ontsporingen. De samenwerking tussen een sterk aanwezige politie en buurtvrijwilligers laat evenwel zien dat noodzakelijke repressie het best hand in hand gaat met preventie.

Juist daarom is het zo jammer dat politici nu zwijgen. Een sterker bewijs van engagement voor de gemeenschap dan dat van de buurtvrijwilligers zul je moeilijk vinden. Toch kreeg geen enkele politicus, geen enkele ‘gemeenschapsdenker’ een goed woord over de lippen. Het contrast met het opbod aan krachttermen van de voorbije week is groot.

Zo dominant is het intimiderende paradigma van uiterst rechts in het denken over samenleven blijkbaar al geworden. Nogmaals: niemand vraagt een naïeve kijk op de wereld. Maar het isoleren en vervolgen van boosdoeners combineren met vertrouwen geven aan wie een geloofwaardige dam kan opwerpen tegen geweld, getuigt niet van naïviteit. Het getuigt van goed bestuur.