Haal seksuele intimiteit bij mensen met een beperking en senioren uit de taboesfeer én uit de strafwet

Op deze Valentijnsdag zal het volop over koppels, singles, polygamie en alles daartussenin gaan. Als het op intimiteit aankomt, zijn er nog maar weinig taboes. Met één uitzondering: seksuele beleving bij mensen met een zorgbehoefte. Zoals bijvoorbeeld personen met een mentale beperking en senioren.

Nochtans stijgt de vraag ernaar enorm. Er zijn honderden zorgverleners die willen helpen met seksuele diensten. Ze botsen echter op verouderde wetgeving, gebrekkige kennis en misvattingen. Strikt genomen plegen ze zelfs een misdrijf. Hoog tijd om intimiteit in de zorg uit de taboesfeer en de strafwet te halen.

Want tot voor kort stond seksuele beleving in de meeste zorgvoorzieningen niet meteen hoog op het prioriteitenlijstje. Het goede nieuws is dat daar bij zorginstellingen voor mensen met een beperking de laatste jaren verandering in is gekomen. Aditi vzw, het kenniscentrum dat zich specialiseert in seksuele diensten in de zorg, krijgt elk jaar meer dan achthonderd aanvragen voor seksuele begeleiding.

Het besef is gegroeid dat intimiteitsbeleving bij personen met een mentale beperking een even belangrijke levensbehoefte is als bij iedereen. Het zorgt voor mentale en fysieke rust. In voorzieningen waar seks een volwaardige zorgdienst is, is het aantal driftbuien en gevallen van seksueel grensoverschrijdend gedrag beduidend lager dan elders.

In de ouderenzorg ligt dat nog steeds moeilijker. Seks in het woonzorgcentrum blijft vaak onbespreekbaar. En dat is jammer. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, gaat het immers niet om het klassieke commerciële sekswerk. Seks als zorgdienst wordt doorgaans gedaan door professionele mensen met een zorgachtergrond. Het zijn niet zomaar callgirls of -boys die opgebeld worden. De kennis en openheid erover in woonzorgcentra loopt achter.

Hetzelfde geldt helaas voor de wetgeving. Want volgens het strafwetboek valt iedereen die prostitutie mogelijk maakt onder dezelfde noemer. Strikt genomen plegen zorgverleners een misdrijf wanneer ze seksuele intimiteit omarmen. Er bestaat geen apart kader voor, laat staan een statuut. Daarmee blijft er een grijze zone tussen hulpverlening en prostitutie bestaan. Geen wonder dat het taboe en de verwarring erover even hardnekkig blijven.

Daarom moet seksuele dienstverlening in een zorgkader worden erkend als volwaardige en afzonderlijke zorgdienst. Dat kan bijvoorbeeld bij de lopende hervorming van de prostitutiewetgeving, die in haar geheel hopeloos verouderd is. Mensen met een beperking en senioren moeten de mogelijkheid krijgen hun zorgbudget ook voor seksuele dienstverlening te gebruiken. En waar er nog geen openheid over seksuele intimiteit in onze zorginstellingen is, moet dat verplicht worden opgenomen via het normerend kader, net zoals dat het geval is voor bijvoorbeeld informatie over een waardig levenseinde. Want hoe je het ook draait of keert: seks is voor iedereen een basisrecht, ook in de zorg.