Gent, nuchter voorbeeld voor beneveld Vlaanderen

Gisteren heeft Mathias De Clercq (Open Vld), burgemeester van Gent, Charlotte de Witte ontvangen op het stadhuis. De burgervader die een jaar terug nog vol overtuiging de technoclub Kompass dichtgooide, vooral wegens druggerelateerde problemen, eert nu technomuziek en zegt en passant dat diezelfde club nu heel welkom is in zijn stad.

Die omarming van Kompass Klub mag dan al wijzen op een opmerkelijk manoeuvre, eigenlijk getuigt het nog veel meer van een gedurfd bijgestuurd nightlife- en drugsbeleid. Meer nog, ik denk dat dit nuchter Gentse beleid model kan staan voor het nightlife-, en veel breder ook het festivalbeleid in overwegend angstig Vlaanderen. De festivalzomer is nog ver weg, maar net daarom is het nu gepast om die discussie volop op gang te trekken.

Na de sluiting zat ik als consultant voor Kompass mee aan de gesprekstafel met de burgemeester. Meteen hebben we voorgesteld om voor het drugsbeleid in de eerste plaats vanuit het principe van ‘harm reduction’ te werken. Het doel van harm reduction is eenvoudig en zit al vervat in de naam: er alles aan te doen om de schade door druggebruik zoveel mogelijk te beperken. Daarbij ook nuchter pragmatisch beseffend dat we nu eenmaal in een drug taking society leven en dat de enige drugsvrije club of drugsvrij festival géén club of géén festival is.

De burgemeester is meegegaan in dit harm reduction-verhaal waarbij we vanuit een uitgebreide risico-analyse finaal een pak beheersmaatregelen in Kompass hebben geïmplementeerd. Uiteraard wordt daarbij druggebruik afgeraden en wordt er zowel naar personeel als naar bezoekers toe gesensibiliseerd. Daarnaast is het medisch dispositief binnen de club volledig aangepast aan de risico’s die met druggebruik kunnen gepaard gaan. Geloof het of niet, maar op drukke evenementen is er zelfs een eigen ambulance voorzien, die gelukkig uitzonderlijk moet worden gebruikt.

Een jaar en meer dan 100.000 Kompass-bezoekers later kunnen we alleen maar besluiten dat de druggerelateerde schade sterk is gereduceerd. We zouden nu compromisvol kunnen beweren dat een harm reduction-beleid best wel kan samengaan met het huidig populaire nultolerantiebeleid. Dat laatste streeft, eerder sterk repressief, naar een drugsvrij festival. Maar jammer genoeg toont wetenschappelijk onderzoek eerder aan dat die aanpak moeilijk te combineren valt en zelfs tegengesteld kan werken binnen een harm reduction-aanpak. Als het misloopt bij druggebruik op een festival moet je zo snel mogelijk hulp durven zoeken. En je gaat best ook zo snel mogelijk aan de organisatie melden door welke potentieel gevaarlijke drugs je in de problemen bent gekomen. Doe dat maar eens als er overal wordt geafficheerd dat van betrapte druggebruikers onmiddellijk en onverbiddelijk de ingangsbandjes worden doorgeknipt.

Ik vraag me trouwens af hoever we verwijderd zijn van een klacht wegens schuldig verzuim ten opzichte van de overheid of een festivalorganisator. We weten intussen al ruim dertig jaar dat er recreatief drugs worden genomen binnen clubs en op festivals. In Vlaanderen hebben we ongeveer 280 zomerfestivals met 5 miljoen bezoekers. Laten we er nu van uit gaan dat 10 procent weleens iets illegaals durft te nemen. Dat zijn dan 500.000 (!) mensen waarvan we nu al weten dat ze, ondanks nultolerantie, ergens een risico nemen. Voor die 500.000 mensen dan geen doorgedreven harm reduction-beleid doorvoeren is toch redelijk onbegrijpelijk, om niet te zeggen totaal onverantwoord. De overheid zou een harm reduction-beleid niet alleen ten volle moeten faciliteren, maar zelfs opleggen.

Stad Gent legt in haar drugsbeleidplan 2020-2025 niet meteen een harm reduction-beleid op, maar gaat uit van zo min mogelijk schade of overlast door middelengebruik. Dat getuigt van lef, en zal finaal waarschijnlijk zelfs levens redden.

Het is hoog tijd dat andere, soms benevelde overheden ook eens diep gaan nadenken over een nieuw geïntegreerd drugsbeleid op festivals, maar dan geïnspireerd door harm reduction in plaats van door zero tolerance.