Gelukkig blijken veel cismannen uiteindelijk wel te willen luisteren

Jana Antonissen is journalist. Haar column verschijnt wekelijks.

De cisman ligt onder vuur. Cis zijn mensen van wie de genderidentiteit overeenkomt met het geboortegeslacht; mensen zoals mezelf. Desondanks zijn cismannen door hun vermeende hardhorigheid vaker dan hun vrouwelijke tegenhangers de pineut van wat al eens woke gewauwel genoemd wordt.

Al maandenlang liep ik tegen zo’n cisvriend te zeggen dat hij King Kong Theorie, het feministische punkmanifest van Virginie Despentes, moest lezen. Omdat ik vermoedde dat hij anders niet naar mij zou luisteren, had ik hem onder het voorwendsel van een koffie naar de Berlijnse boekhandel She Said gelokt; een winkel die uitsluitend vrouwelijke en queer auteurs verkoopt.

Gezeten op de harde, doch hippe bankjes van de koffiezaak die bij de strakke shop hoort, overhandigde ik hem bij wijze van verlaat verjaardagscadeau het manifest. Geïntrigeerd las hij de achterflap. Dan keek hij samenzweerderig van mij naar het smetteloze interieur, en liet zijn stem zakken.

“Wist je dat de eigenares van deze zaak haar nazi-erfenis lange tijd verzwegen had? Blijkbaar was haar grootvader een of andere hoge pief bij de Wehrmacht die ook na de oorlog zijn poen wist te behouden.”

Enkele dagen later zat ik met mijn familie aan tafel toen de feministische boekenwinkel ter sprake kwam. In hun blikken bemerkte ik bedenkingen bij het feit dat heteroseksuele cismannen er niet in de schappen lagen.

“Is het niet beperkend om zo tot je gender of seksuele overtuiging gereduceerd te worden?”, vroeg een van hen, “wat zou jij ervan vinden als jouw werk in de eerste plaats daar verkocht werd omdat je een vrouw bent?”

Ik antwoordde dat ik geen graten zag in een streepje identiteitspolitiek als dat mijn verkoopcijfers zou bevorderen. Maar alle opportunistische gekheid op een stokje; cismannen overbevolken nog steeds de canon, zeldzame boekhandelaars die hen niet verkopen zullen daar weinig aan veranderen.

Uiteindelijk komt het bij kwesties als deze steeds hierop neer: hoe discriminerend is het uitsluiten van de bevolkingsgroep die nog steeds de meeste machtsposities in de maatschappij bekleedt eigenlijk echt? En wat verstaan we juist onder uitsluiting? Maar ook: waar trekken we de grens?

Afgelopen weekend speelde zich in Gent de zoveelste variant van dit tegenwoordig erg verhit gedebatteerde vraagstuk over emancipatie versus discriminatie af, in een queer feministisch café genaamd Blond. Toen de feestvreugde daar herhaaldelijk verstoord werd door verbaal geweld van cismannen tegenover andere klanten, besloten de eigenaars van het café dat het feest enkel verderging voor personen van de zogenoemde FLINTA-gemeenschap (flinta staat voor female, lesbian, intersex, non-binary, trans en agender).

Nieuwssites kopten vervolgens op discriminatie tegenover cismannen. Cismannen zelf spuiden – zoals ze graag plegen te doen – hun gal op Twitter. Experten werd gevraagd of deze beslissing als discriminerend veroordeeld zou worden, mocht de zaak voor de rechter komen.

Volgens Liesbet Stevens van het Instituut voor Gelijkheid kan een café mensen weren zonder dat het discrimineert, zij het onder bepaalde voorwaarden.

“Het discriminatierecht doet een beetje alsof vrouwen en mannen, of cispersonen en transpersonen al een gelijke maatschappelijke positie hebben”, zei ze daarover tegen VRT NWS, “maar in de praktijk blijkt dat niet altijd het geval te zijn. De uitzonderingen, zoals bij café Blond, zijn een manier om dat recht te trekken.”

Manvrij festival

In Zweden werd het manvrije Statement Festival, een reactie op een reeks aanrandingen op andere festivals, drie jaar geleden wél veroordeeld voor discriminatie op basis van gender. Omdat niemand schade had ondervonden door die restrictie werden echter geen straffen opgelegd.

Zolang mensen aangevallen worden omwille van hun genderidentiteit zijn safe spaces belangrijk, indien niet noodzakelijk. De beste oplossing voor dergelijke intimidatie zijn ze echter niet. Op de lange termijn valt vreedzaam samenleven te verkiezen boven een systematische scheiding.

Gelukkig blijken veel cismannen uiteindelijk wel te willen luisteren.

Gisteren kreeg ik een sms’je van de vriend die ik meegesleept had naar de feministische boekhandel: hij had het manifest in één ruk uitgelezen, een eyeopener was het.