Gaan of niet gaan naar Israël: vraag blijft wat we sámen kunnen doen als we zijn geweest of thuis zijn gebleven

Wat voorafging:

Een groep academici en culturele mensen riep Jan Fabre op om niet deel te nemen aan het Israel Festival met zijn 24 uren durende voorstelling Mount Olympus (DM 30/4). Fabre wordt ook 'master artist' op het festival dat op 24 mei start. "Wie daaraan deelneemt, draagt bij tot de legitimering van Israël", meent filosoof Lieven De Cauter namens de Bacbi-stuurgroep. Bacbi verenigt academici en mensen uit de cultuurwereld die Israël op hun domein willen boycotten. 665 mensen ondertekenden het manifest van Bacbi, onder wie Alain Platel en Frie Leysen.

Jan Fabre antwoordde op de oproep door te stellen dat hij ook alle geweld veroordeelt "in Palestina, Israël en waar ook ter wereld". Dat hij Mount Olympus toch zal opvoeren in Israël is volgens hem niet in tegenspraak daarmee. "De voorstelling vraagt om gespeeld te worden op plekken waar de wonde van de mensheid elke dag nog brutaal zichtbaar is. Jeruzalem is zo'n plek. De voorstelling kan de wonde niet helen, maar wel voelbaar maken via de unieke weg van het kunstwerk."

Jeroen Olyslaegers, auteur van Mount Olympus, reageerde in dezelfde geest: "Voor een culturele boycot als politiek wapen heb ik begrip en respect. Alleen is het niet mijn wapen."

Alain Platel mengt zich in de discussie.

undefined

Beste Jan en Jeroen,

Het zal jullie wellicht niet verwonderen dat ik mij in deze discussie meng en dit omdat wij met Les ballets C de la B de academische en culturele boycot van Israël al jaren wél steunen. Om te beginnen raad ik niemand aan om daar voor zijn of haar plezier of vanuit één of ander naïef politiek idealisme, voor te kiezen. Je wordt daar niet voor beloond. Je wordt er daarentegen keihard voor aangepakt. Zo kan ik jullie garanderen dat, indien jullie de boycot zouden steunen, jullie op een aantal plekken in de wereld niet meer zullen mogen spelen. Een recente nieuwigheid is ook dat er de laatste tijd álles aan wordt gedaan om de boycotbeweging monddood te maken, te verbieden of zelfs strafbaar te maken.

En toch blijven wij in dit verhaal pleiten voor deze duidelijke, geweldloze actie die veel meer het geweten aanspreekt en ter plekke vooral voor behoorlijk wat nervositeit zorgt, dan dat het effectieve resultaten oplevert.

Jullie argumenten om deel te nemen aan het Jeruzalem Festival zijn terecht en ik lees in jullie betoog eigenlijk ook en vooral dat wij eenzelfde passie delen voor de kunsten. We verschillen in mening over hoe we die kunnen of willen inzetten. Jullie Mount Olympus is een groots kunstwerk dat het verdient om door zoveel mogelijk mensen te worden gezien en beleefd. Ook in Jeruzalem. Maar dan misschien ook in Ramallah, of in Hebron of in... Gaza-Stad?

Ik hoor en lees van de artiesten die willen gaan telkens opnieuw hetzelfde argument: dat hun werk perfect geschikt is om de mensen ter plekke aan het denken te zetten of te confronteren met de gruwel en de absurditeit van "the situation". Ik vrees echter dat het publiek van het Jeruzalem Festival niet bepaald bestaat uit mensen die daar nog moeten van overtuigd worden.

Veel moeilijker heeft dat publiek het met het feit dat er buitenlandse artiesten zijn die weigeren om in hun festival te staan. Of erger nog, die pas erg laat beslissen om zich uit het festival terug te trekken. Dat begrijp ik volkomen. Welk effect zou het hebben op mij indien ik weet dat artiesten waarvan ik hou zouden weigeren hier op te treden omwille van een politieke situatie? Dat zou mij uiteraard diep treffen. Maar dan denk ik aan het moedige antwoord dat ik de Israëlische filmmaker Avi Mograbi ooit hoorde geven op de vraag "Steunt u de culturele boycot van uw land?": "Anything that comes from abroad and that can put our government under pressure is welcome, even a boycott."

De discussie hier over zin en onzin van een boycot komt de plaatselijke autoriteiten ondertussen goed uit. Het geeft zelfs argumenten en voedt langzaam de overtuiging om die boycotbeweging in diskrediet te brengen en illegaal te maken.

Maar ik betreur het vooral dat hier niet echt wordt gezocht naar een eventuele derde weg. Tot nu toe blijft de discussie verzanden in "gaan of niet gaan". Wij delen echter eenzelfde fundamentele bezorgdheid: namelijk dat de bezetting in Israël niet alleen verwerpelijk is, maar ook al meer dan 60 jaar zorgt voor onbeschrijfelijke ellende bij een groot deel van de bevolking (aan beide zijden). Wij kennen ondertussen elkaars argumenten. De vraag blijft echter wat we sámen kunnen doen als we zijn geweest of thuis zijn gebleven.

Wij worden, door onze keuze die we hebben gemaakt, verplicht om elke dag met de zaak bezig te zijn. Hoewel wij al meer dan 15 jaar niet (meer) spelen in Israël, is ons werk daar wél behoorlijk gekend. Internet zorgt daarvoor. Het belet vele Israëlische dansers niet om auditie te komen doen bij ons en de laatste 20 jaar werken wij bij zowat élke productie ook steeds samen met Joods/Israëlische dansers.

Het blijft bijzonder en erg boeiend (maar ook delicaat en zeker niet makkelijk!) om met hen de dialoog over "the situation" hier en in de context van een creatie te voeren. Verder ondersteunen wij de productie BADKE (gecreëerd door een groep Palestijnse dansers samen met Hildegard Devuyst, Koen Augustijnen en Rosalba Torres) die ondertussen al jaren over de hele wereld toert en heel wat mensen confronteert met een andere zijde van het Palestijnse verzet: dat via een artistieke daad. Tenslotte is het ook zo dat mijn reizen en verblijven uit het verleden, in de Bezette Gebieden, mij geen andere keuze laten dan te blijven zoeken naar manieren om de stem van hen die ik daar heb leren kennen, hier hoorbaar te maken.

Beste Jan en Jeroen, ik respecteer jullie beslissing en het zal mij er ook niet van weerhouden om jullie werk blijvend te waarderen en te bewonderen. Ik geloof echter, net als jullie, dat het goed is om het gesprek over dit en vele andere delicate zaken (en onze wereld loopt er op dit ogenblik weer van over!) te blijven voeren.

Warme groeten,

Alain Platel