#FabreToo: geen wonder dat slachtoffers zo lang zwijgen

In vergelijking met de human domino in de VS viel de omvang van de #MeToo-beweging hier al bij al nogal mee. De zogenaamde 'heksenjacht' bleef uit. De koppen rolden niet als op een bowlingbaan richting afgrond. Zelfs wie over de tongen ging, bleef stevig in het zadel.

Waarom het zolang duurde voor de klachten over Jan Fabre naar buiten kwamen, vragen mensen zich af. De vraag is begrijpelijk, maar dat is het antwoord evenzeer: praten maakt kwetsbaar, niet alleen persoonlijk, maar ook professioneel. Niemand loopt graag met het brandmerk “slachtoffer van seksueel grensoverschrijdend gedrag” op haar voorhoofd. Niemand wil een paria worden in haar geliefde sector. Iedereen is bang om werkloos te worden.

De vrouwen die naar buiten traden met een serene en waardige open brief, hebben er lang over gedaan om die stap te zetten. Omdat hen verteld werd dat het bij hun job hoorde; omdat ze al lang blij waren dat ze werk hadden; omdat niemand hen voorging, omdat niemand hen ernstig nam; omdat ze binnen een respectabele structuur werkten met een gerenommeerd en machtig artiest, van het soort dat op een voetstuk wordt geplaatst en beschermd; omdat iedereen zweeg.

Wat eens te meer duidelijk wordt, is dat het strafrecht compleet tekortschiet in dergelijke cases. Het is niet onwettig om een werknemer of medewerker te intimideren en te manipuleren. Het is niet onwettig om jonge mensen in een precair statuut te misbruiken voor je grillen. Er zijn geen wetten overtreden, maar morele en professionele codes met de voeten getreden. Alle grote woorden over meldpunten en actieplannen ten spijt: er is geen enkel plan, geen enkele aanpak, geen visie over hoe we die morele codes integreren en opleggen in eender welke sector. Geen wonder dat slachtoffers zo lang zwijgen. Wat is het alternatief, als het gerecht geen optie is? De vakbond wil wel, maar is machteloos. De sector wil wel, maar krijgt niet zomaar grip op de interne dynamiek binnen individuele organisaties. Zelfs als de aangekondigde meldpunten er komen, valt het af te wachten of mensen durven melden en wat er vervolgens met de melding gebeurt. Bovendien: elke melding komt in se te laat en maakt bovenal duidelijk dat we gefaald hebben.

Aangeschoten wild

Hoe bedroevend is het eigenlijk dat slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag maar een enkele uitweg zien: die van de media, waar de publieke schandpaal wacht. De meesten van hen zouden niets liever willen dan hun casus en hun klacht uit de media houden, niet alleen om zichzelf, maar ook om plegers te beschermen. In de coulissen wordt ingetogen en omzichtig omgegaan met ervaringen en getuigenissen. Maar wie wil dat de ellende stopt, kan enkel de pers inschakelen. De prijs is hoog: slachtoffers worden publiek goed, daders aangeschoten wild. Er komt een nietsontziend en niet te stoppen circus op gang, en de uitkomst is onzeker, zonder enige garantie dat er maatregelen volgen, dat er werkelijk iets verandert. Terwijl dat het enige is wat ze vragen: dat het vernederende en grensoverschrijdende gedrag stopt; niet meer voor hen, maar voor wie na hen komt. Omdat het nooit stopt zolang iedereen zwijgt.

Laten we ophouden met een maatschappelijk probleem als grensoverschrijdend gedrag als een louter juridische kwestie te beschouwen en nadenken met welke moraal en welke waarden we samenwerken en samenleven. Misschien is het ook tijd om gesubsidieerde organisaties niet enkel te beoordelen op hun artistieke en zakelijke visie, maar ook op hoe ze omgaan met macht en met mensen. Liefst voor er nog meer mensen beschadigd worden.