Excuses aan Congo zijn meer dan welkom. Maar wij hoeven niet daarop te wachten om verder goed te doen

Men moet naar het verleden kijken om het heden beter te begrijpen, om fouten van het verleden te vermijden en eventueel om scheefgetrokken situaties recht te zetten. Maar het is ons persoonlijk standpunt dat, zonder het koloniale verleden met zijn negatieve kanten maar ook positieve realisaties te vergeten, men meer aandacht en energie moet besteden aan onze huidige en toekomstige samenwerking.

Als rector van de universiteit van Bukavu (UCB) ben ik betrokken bij succesvolle en zinvolle samenwerkingsverbanden tussen Belgische en Congolese academici. Een van de gebieden waar de huidige samenwerking evidente positieve en impactvolle resultaten heeft geleverd, is de universitaire samenwerking. België wordt (zeker terecht) beschuldigd van zeer weinige universiteitsgediplomeerde Congolezen te hebben afgeleverd voor de onafhankelijkheid in 1960.

Dat tekort werd min or meer rechtgezet tijdens de twee, drie volgende decennia: een groot aantal van de huidige academici in de DR Congo hebben hun doctoraatsopleiding in België of in samenwerking met Belgische instellingen gekregen. Tot nu toe heeft deze universitaire samenwerking overleefd, ten gunste van de lokale universiteiten, hogescholen, ziekenhuizen en andere instellingen.

Dat is zeker ook zo in Bukavu. De UCB had het moeilijk in het begin bij de oprichting (1989), vanwege een tekort aan lokaal hooggeschoold personeel. Maar sinds het begin hebben vele Belgische instellingen en organisaties, maar ook individuen (academici, artsen, verpleegsters en mensen van andere beroepen) een handje toegestoken. Deze organisaties en individuen kwamen van overal in België, zowel van Brussel, van Vlaanderen als van Wallonië.

Aan de UCB hebben we het hoogtepunt van zulke samenwerking bereikt in de voorbije twaalf jaar, met een programma van institutionele universitaire samenwerking met Vlaamse universiteiten, namelijk de KU Leuven, U Antwerpen, en U Gent, gefinancierd door DGD via de Vlaamse interuniversitaire Raad – Universitaire ontwikkelingssamenwerking (VLIR-UOS). Deze samenwerking was gefocust op (1) de verbetering van de landbouw (door de bodemfertiliteit te verhogen en plantziekten te bestrijden), (2) het beheer van mijnactiviteiten, en (3) de vorming van medische experts in infectiezieken of in chronische ziekten zoals diabetes en cardiovasculaire aandoeningen.

Als gevolg daarvan is de medische zorg aan het Hôpital Provincial Général de Référence de Bukavu (HPGRB) fors verbeterd in kwaliteit. Vele van de meer dan vijftig medische specialisten die er werken hebben stage in België gelopen. Ook zijn vele individuele landbouwers getraind in het verbeteren van de technieken om bodemfertiliteit te verhogen en plantziekten te bestrijden. Andere beroepen (mijnwerkers, ambtenaren enz.) krijgen ook basis- of recyclagevormingen.

Verbeteringen

Dat zijn directe en voelbare verbeteringen voor de levenskwaliteit van de Congolezen en de kracht van het economisch en maatschappelijk weefsel in Congo. En zo zijn er veel voorbeelden: een dynamiek van samenwerking die ook een gevolg is van de lange geschiedenis die Congo en België delen.

Excuses of andere uitdrukkingen van spijt over het verleden zijn meer dan welkom. Maar wij hoeven niet daarop te wachten om verder goed te doen. Wij repareren vandaag en morgen. En wij zouden willen dat deze initiatieven meer aandacht en uitbreiding krijgen naast - en liefst boven - het historische debat over de kolonisering.

Het afgelopen decennium zijn er in mijn streek in Oost-Congo veel wreedheden gebeurd die qua gruwel niet moeten onderdoen voor wat er meer dan honderd jaar geleden in koloniaal Congo is gebeurd. Om die veiligheidssituatie te helpen verbeteren, moeten we ook niet wachten op een evaluatie van het verleden. België kan nu de diplomatieke en andere vormen van steun opvoeren.