Er zit iets mis in de architectuur van dit land als bij elke ramp juristen eerst moeten vergaderen over wie waar bevoegd voor is

Bart Eeckhout is hoofdredacteur van De Morgen.

Eerst was het nog charmant en zelfs ontroerend. Amper was de verwoestende vloedgolf weer wat weggetrokken uit de straten van Pepinster of Verviers, of daar laadden honderden Belgen de wagen vol hulp- en levensmiddelen om zelf de handen uit de mouwen te gaan steken in het getroffen gebied.

Toen werd het pijnlijk, toen de overheids- en reddingsdiensten maar moeizaam tot gecoördineerde ondersteuning kwamen. Nu dreigt de situatie uit te draaien op een blamage. Want intussen zijn we tweeënhalve week na de ergste watersnood en nog altijd zijn er gezinnen en straten die moeten overleven op wat ze via toevallige private hulp te pakken krijgen. In een rijke welvaartsstaat zoals België er een pretendeert te zijn, is dat ontoelaatbaar.

Bijna even ergerlijk als die ontoereikende respons op zeer acute hulpvragen van burgers van dit land is het aantal paraplu’s dat aan olympische recordsnelheid in de lucht gestoken wordt. Het Rode Kruis staat met de handen in de lucht, nu de organisatie “niet voorzien” blijkt op een catastrofe van deze omvang. De hulporganisatie zit wel op miljoenen aan spontane steunbijdragen, maar lijkt intern te verdeeld tussen de eigen communautaire vleugels om ook echt snel in gang te schieten.

Het leger doet wat het kan en mag doen, maar blijkt eens te meer beperkt door decennia harde besparingen. En de minister van Binnenlandse Zaken, Annelies Verlinden (CD&V), antwoordt in nogal typerende advocatentaal dat de ‘federale fase’ van de rampbestrijding afgesloten is en dat de aanhoudende ellende in de Vesder-vallei dus haar zaak niet meer is.

Strikt genomen heeft de minister natuurlijk gelijk, maar het is wel een repliek die als een natte vaatdoek in het gezicht kletst van de inwoners van de getroffen regio. Het zal de mensen worst wezen of we nu in de Europese, federale, regionale, provinciale, intercommunale of lokale fase van het rampenplan zitten, als ze maar geholpen worden.

De premier, de minister van Binnenlandse Zaken en de Waalse minister-president hebben de miserie met eigen ogen gezien. Hoe vreemd dat ze vervolgens de krachten niet meteen gebundeld hebben, om met alle bestuurlijke middelen zo snel mogelijk de hulpverlening kracht bij te zetten. Er zit iets goed mis in de architectuur van dit land als bij elke ramp juristen eerst moeten vergaderen over wie waar bevoegd voor is.

De watersnood in Wallonië is geen ramp zoals alle voorgaande. Het is mogelijk wel de voorbode voor toekomstige catastrofes. De eerste test van de bescherming die de Belgische staat haar burgers te bieden heeft, is geen overtuigend succes. Een nationaal coördinatie-orgaan voor rampbestrijding dringt zich op, of de staatsstructuren dat nu toelaten of niet. Net zoals een virus, laat ook een klimaatverandering zich niet tegenhouden door institutionele structuren.