Enkel veilige abortussen kunnen verboden worden

Marc Van Ranst is viroloog aan de KU Leuven. Zijn column verschijnt tweewekelijks, afwisselend met Els van Doesburg.

Tampons met geplette mieren, bloederige toestanden met roestige kleerhangers: als abortussen niet legaal en in de meest hygiënische omstandigheden kunnen gebeuren, komen er ongelukken van waarbij vrouwen sterven.

In 1973 bepaalde het Amerikaanse Hooggerechtshof in het Roe v. Wade-mijlpaalarrest dat abortus een federaal grondwettelijk recht was. Van de negen US Supreme Court-rechters, toen allemaal mannen, stemden zeven voor het arrest en twee tegen.

Idealiter zouden de negen leden van het Hooggerechtshof politiek ongebonden juridische bollebozen moeten zijn. Echter, niets is minder waar. Telkens als een rechter stopt of sterft, nomineert de zittende president een kandidaat van de eigen politieke strekking die dan decennialang ideologisch kan wegen op de besluitvorming.

Sinds 1970 was er steeds een overwicht van rechters benoemd door Republikeinse presidenten. Echter, Roe v. Wade kwam nooit in gevaar tot Trump en de diepgelovige Mike Pence de Republikeinse partij een ruk naar rechts, God en pro-life lieten maken.

Toen de conservatieve rechter Antonin Scalia in 2016 stierf, had toenmalig president Obama een kans om het evenwicht te laten overhellen naar de liberale kant. Hij nomineerde Merrick Garland, maar de Senaat, die toen een Republikeinse meerderheid had, weigerde hoorzittingen te organiseren. De Republikeinen vonden dat Obama, met slechts 270 dagen tussen het overlijden van Scalia en de nieuwe presidentsverkiezingen, het recht niet had om in zijn laatste ambtsjaar een rechter te benoemen. Trump won in 2017 de verkiezingen en nomineerde elf dagen na zijn inauguratie de conservatieve Neil Gorsuch als rechter.

Het tij keerde verder in 2018 toen de conservatieve rechter Anthony Kennedy, die Roe v. Wade steeds had ondersteund, onder druk van Trump op 81-jarige leeftijd plaats ruimde voor de nog conservatievere Brett Kavanaugh.

Ondertussen probeerde opperrechter en liberaal vrouwenrechtenicoon Ruth Bader Ginsburg met haar laatste krachten om het presidentschap van Trump letterlijk te overleven. RBG stierf op 18 september 2020, 88 dagen voor de presidentsverkiezingen. Plots bleek de regel die voor Obama gold niet meer van toepassing op Trump, en hij benoemde de conservatieve Amy Coney Barrett negen dagen voor zijn verkiezingsnederlaag tegen Biden. In vier jaar tijd had Trump met drie benoemingen de balans in het Supreme Court laten overhellen naar zes conservatieve en drie liberale rechters. De ultieme buit voor de Republikeinen, het afschaffen van het abortusrecht, kwam zo binnen handbereik.

Exact 17.998 dagen na het Roe v. Wade-arrest lekte deze week een kladversie uit van een nieuw arrest waaruit blijkt dat het Hooggerechtshof het federale abortusrecht wil terugdraaien. Ongeveer de helft van de Amerikaanse staten zou abortus vervolgens verbieden of extreem aan banden leggen, ook al willen zeven op de tien Amerikanen de bestaande wetgeving liever behouden.

Het is opmerkelijk dat zowel Gorsuch, Kavanaugh als Coney Barrett tijdens hun confirmatiehoorzittingen in de Senaat op hun communiezieltje hadden beloofd om niet te raken aan Roe v. Wade. Ze logen wellicht dus alle drie.

In België waren er net voor de coronalockdown parlementaire discussies over het uitbreiden van de periode waarin abortus is toegelaten van twaalf naar achttien weken na de bevruchting. Cd&v/cdH, N-VA en VB waren tegen deze versoepeling. Uiteindelijk kwam het niet tot een stemming, en werd de zaak geparkeerd in een universitair expertencomité dat tegen eind 2022 “het debat moet depassioneren door het op een academische manier te objectiveren”. Het klinkt bijna poëtisch.

Alleen VB was tot voor kort radicaal gekant tegen abortus, maar in april 2019 beloofde voorzitter Van Grieken om “zich neer te leggen bij de bestaande wetgeving”. Wanneer het in de VS regent, lijkt de kans klein dat het in België nu of in 2024 qua verstrenging van abortuswetgeving zal druppelen. Als er niemand liegt, tenminste.

Momenteel windt Tom Van Grieken zich op Twitter op over pleisters van het Duitse verbandmerk Hansaplast die behalve in het lichtbruin nu ook tegen zijn goesting in donkerbruine en zwarte huidtinten worden gemaakt. Ik zie graag dat mijn nationalisten zich ideologisch onledig houden met pleisters. Die Republikeinen in de Verenigde Staten, dat zijn gevaarlijker mannen. Daar komen ongelukken van waarbij pleisters niet helpen. En vrouwen zijn het slachtoffer.