Enige échte antwoord op audit is totale transparantie bij de VRT

Oud-journalist en -politicus Siegfried Bracke overschouwt de politieke actualiteit. Hij doet dat afwisselend met oud-journalist Walter Zinzen en journalist Alain Gerlache.

Het verbazingwekkende aan de audit over de VRT is dat hij verbazing wekt. Het lijkt alsof de politiek – álle politieke partijen – plots het licht ziet in de duisternis. Dat is hypocriet en nalatig.

Dat geldt nog meer voor de vertegenwoordigers van de politiek binnen de omroep zelf: de voorzitter en de leden van de raad van bestuur die allemaal ‘erg geschrokken’ zijn. Maar is toekijken op de gang van zaken in de omroep niet uitgerekend hun verantwoordelijkheid? Als democratisch gelegitimeerde behoeders van ons belastinggeld? Blijft voorzitter Luc Van den Brande gewoon zitten? Is de kous af met het (terechte) ontslag van de ietwat naïeve regeringscommissaris, Rudi De Kerpel?

Of blijven we bij het gebeitelde antwoord? Het operationele, dat is de directie; de raad van bestuur gaat alleen over de strategie. Dat is een bedrieglijk en artificieel onderscheid, zeker als blijkt dat gefoefel en valsheid de strategie van de operationele leiding is. En er is uiteraard een wezenlijk verschil tussen toezien op de bedrijfsvoering en het overnemen ervan, zoals vroeger.

Want dat is natuurlijk hét historische excuus: er was een tijd dat de omroep totaal gepolitiseerd was. Niet alleen bij benoemingen of in de nieuwsgaring; de politiek moeide zich toen zelfs met de muziekkeuze op de radio – ik verzin niets. Maar dat excuus kan niet blijven gelden. We moeten zeker niet terug naar het ministerie van Radio en Tv. De VRT moet een bedrijf blijven, maar dat impliceert anno nu transparantie en zorgvuldig bestuur.

Vandaag spreekt VRT-CEO Frederik Delaplace over ‘onvoldoende integriteitsbesef’; het staat er als een huis van (kennelijk terecht) wantrouwen. Tegelijk is de manier waarop de politiek met de audit omgaat de perfecte illustratie van het probleem: het eeuwige ‘ja maar’... Ja, wat in de audit staat is totaal ontoelaatbaar, maar u begrijpt dat we die niet kunnen vrijgeven omwille van... Wie gelooft dat nog?

Het resultaat is trouwens voorspelbaar. Veel van horen zeggen, veel selectieve lezing. De CEO haalt zelfs uit naar de krant waar hij vandaan komt, De Tijd, omdat die schrijft over persoonlijke verrijking: dure designmeubelen voor een decor blijken nadien ‘verdwenen’. (Het strookt met een aloude VRT-legende over een personeelslid dat met een heuse vleugelpiano buiten is gereden. Het verklaart waarom de bewaking koffercontroles houdt aan de bareel.)

Het enige échte antwoord op die audit is totale transparantie – hét sleutelwoord van de 21ste eeuw. Gooi die audit op straat. Weet iedereen meteen waar het op staat.

Helaas... De politiek én de raad van bestuur hebben altijd de geregeld weerkerende vraag naar transparantie mee afgeblokt. Opnieuw: door álle politieke partijen. Zelfs toen de Raad van State zei dat de VRT geen legitiem argument had om bijvoorbeeld niet te zeggen wie wat verdient. Privacy, concurrentie, ze bestaan, zei de Raad, maar ze legitimeren geen duistere hoeken.

De klager bij de Raad van State is trouwens op geheel eigen wijze door de VRT kaltgestellt: hij is in dienst genomen. En het Vlaams Parlement en de raad van bestuur stonden erbij en keken ernaar: met het operationele hebben zij niets te maken..

De omroep zelf houdt uiteraard de lippen stevig opeen omdat ‘de publieke opinie vindt dat voor wie met belastinggeld wordt betaald elke euro er een teveel is’ (ik citeer een schermgezicht). Kan best zijn, maar er is geen alternatief: de politiek heeft dat intussen na scha en schande geleerd.

De VRT is trouwens niet alleen, maar helaas wel een van de laatsten in Europa om openheid van zaken te bieden. We bevinden ons daarmee in het gezelschap van Roemenië, Bulgarije, Griekenland voor de crisis. De Moeder van Alle Omroepen, de BBC, maakt al jaren bekend wie wat verdient; ook daar na scha en schande. Idem dito in Nederland. Overal is dat onder politieke dwang gebeurd, en overal heeft het geleid tot correctie van scheefgegroeide toestanden. Gaat het Vlaams Parlement nu echt blijven zeggen dat vanwege concurrentie, marktgevoeligheid, te mijden commotie… zedig moet worden gezwegen?

Straks is er een nieuwe beheersovereenkomst. Zoals altijd: bladzijden lang, met voor elk wat wils. Iets over het Nederlands en Vlaamse muziek voor de N-VA, over diversiteit voor groenen en socialisten, en over de privésector voor de liberalen. De christendemocraten noemen dat dan een centrumtekst. Meer moet dat niet zijn, iedereen content.

De omroep zelf heeft daar weinig of geen last van: in de overeenkomst staat alles, en dus niets. Alleen de grootte van de dotatie telt. De rest... is een operationele aangelegenheid. Waarmee het Vlaams Parlement, de raad van bestuur, u en ik zich niet moeten moeien. Wat ze zelf doen, doen ze ook bij de VRT... beter. Wie gelooft die mensen nog?