Een gouden besparingstip voor de media: stuur de peilingbureaus wandelen en druk gewoon het resultaat van 2019 nog eens af

Bart Maddens is politicoloog aan de KU Leuven.

Laat me even een gokje wagen. Ik voorspel dat de N-VA in 2024 de grootste partij wordt met 25,5 procent, gevolgd door het Vlaams Belang met 18,6 procent. Cd&v en Open Vld zullen het redelijk goed doen, met respectievelijk 14,4 procent en 13,5 procent. Vooruit zal met 10,8 procent net boven Groen (9,8 procent) scoren, terwijl PVDA (5,6 procent) nipt de kiesdrempel zal halen.

Als goed geïnformeerde lezer hebt u ongetwijfeld al door dat dit exact hetzelfde resultaat is als in 2019. Weet ik dan niet dat de peilingen iets heel anders laten zien? Toch wel. Maar een recente studie van Nederlandse politicologen (in Acta Politica) wijst uit dat de vorige uitslag het verkiezingsresultaat even goed voorspelt als de peilingen.

Statistisch gezien maak je dus evenveel kans om juist te zitten als je gewoon naar de vorige stembusgang kijkt. Ziehier een gouden besparingstip voor de media: stuur de peperdure peilingbureaus wandelen en druk gewoon het resultaat van 2019 nog eens af. Het is enkel tijdens de laatste weken vóór de verkiezingen dat de peilingen gemiddeld een betere voorspelling opleveren.

Veel macht

Toch neemt men het resultaat van de polls steevast voor waar aan. Met verregaande politieke gevolgen. Begin mei nam cd&v-voorzitter Joachim Coens ontslag omdat hij het slecht deed in de peilingen. De trainer moest vertrekken nog voor er één match was gespeeld. Bij Vooruit zie je het omgekeerde. Conner Rousseau trekt enorm veel macht naar zich toe in de partij. Niemand legt hem een strobreed in de weg. Vroeger werd je God door de verkiezingen te winnen. Vandaag door virtueel te scoren in de polls.

Soms lijkt het alsof de peilingen vooral een consensus onder commentatoren weerspiegelen over het verwachte resultaat. Een toffe jonge gast die hyperactief is op de sociale media en meedoet aan The Masked Singer, het kan toch niet anders of die zal de verkiezingen winnen ? Hetzelfde zag je in 2019 met de klimaatmarsen. Het kon toch niet anders of Groen zou een mega-overwinning boeken? De peilingen voorspelden tot 16 procent. Tot de kiezer die groene ballon doorprikte.

Flamboyante Verhofstadt

Het mooiste voorbeeld van een peiling-zeepbel dateert van de jaren negentig. De mediahype rond de flamboyante Guy Verhofstadt en zijn nieuwe VLD was immens. Zonder enige twijfel zou dat de dominante partij worden. Keer op keer wezen de polls in die richting. Tot 30 procent zou de burgerpartij halen! Maar dan kwam de realitycheck. Bij de Europese verkiezingen van 1994 scoorden de liberalen zelfs nog lager dan in 1991.

Meteen konden tonnen papier volgeschreven met bespiegelingen over een politieke herverkaveling rond de VLD weggegooid worden. Misschien zijn de talloze artikels over de zegetocht van Conner Rousseau hetzelfde lot beschoren. Het heeft geen enkele zin om daarover nu al te speculeren. Net zoals het belachelijk is om op basis van twijfelachtige peilingen uit te zoeken wat er ‘mathematisch’ mogelijk zal zijn. Het enige wat we weten is dit: eind mei 2024 wordt het electorale bord afgeveegd. De kiezer kan er iets volledig nieuws opschrijven, of net hetzelfde als in 2019. Een voorspelling daarover op basis van de peilingen is evenveel waard als die van mij bovenaan, niets dus.