‘Dit zijn beslissende jaren voor de biodiversiteit’

De tijd dat vogels met hun frisse gezang het hele platteland vulden is voorbij. Het zien van de vrolijke vlucht van een zwaluw is tegenwoordig een zeldzaamheid geworden en roofvogels domineren niet langer het luchtruim boven onze velden met hun elegante vlucht. De weinige overgebleven hommels moeten zich tevreden stellen met enkele paardenbloemen die we hebben laten staan langs de kant van de weg.

Maar niet enkel onze natuur ziet af. Dit jaar sloeg de klimaatverandering hard toe in ons land, met vreselijke overstromingen in het oosten van het land, met tientallen miljarden schade en voor jaren menselijke miserie. Ook onze boeren kunnen getuigen dat de jaren ervoor al behoorlijk pittig waren, met opeenvolgende hittegolven en een almaar dalende grondwaterspiegel. Hun gewassen brachten heel wat minder op of groeiden zelfs helemaal niet meer. De klimaatopwarming en het verlies aan natuur laten hun impact op mekaar doorwerken, met de mens als verliezer.

Het eerste Living Planet Rapport voor België van september 2020 toonde aan dat de vogelpopulaties in landbouwgebied tussen 1990 en 2018 met meer dan 60 procent zijn ingestort. In bosgebieden zijn de onderzochte populaties gemiddeld met 27 procent gedaald. Verschillende studies toonden aan dat de biodiversiteit al voor 1990 een sterke terugval kende, waardoor we nu op een historisch laag niveau zitten. De huidige inspanningen blijken bovendien onvoldoende om het verlies aan biodiversiteit om te buigen. Nog steeds verkeert slechts 27% van ons oppervlaktewater in een goede ecologische toestand. Niet-duurzame landbouw, niet-duurzame houtkap,… vernietiging, fragmentatie en vervuiling van habitats blijven de grootste bedreiging voor de biodiversiteit in België.

Wereldwijd zijn de populaties gewervelden sinds 1970 gekelderd met 68 procent (Living Planet Report 2020). Het IPBES-panel van de VN geeft aan dat meer dan 1 miljoen soorten met uitsterven bedreigd zijn. Onze manier van produceren, consumeren en vervuilen legt een uitzonderlijke grote druk op de mondiale biodiversiteit, die overal drastisch achteruit gaat. Ons land heeft daarin een grote verantwoordelijkheid, gezien het grootste deel van onze voetafdruk op de biodiversiteit buiten onze eigen landsgrenzen valt. Dat betekent dat overal ter wereld nog steeds wordt ontbost en waardevolle natuur wordt omgezet in plantages of landbouwgrond om gewassen te verbouwen die wij mee consumeren, zoals soja voor diervoeding, palmolie, cacao of koffie.

2021 en 2022 zijn beslissende jaren voor de biodiversiteit. De wetenschap vertelt ons dat we nu de omslag moeten maken. Doen we dit niet, dan riskeren we dat essentiële diensten die de biodiversiteit ons levert, zoals het zuiveren en bufferen van zoet water, het opslaan van CO2, voedselvoorziening, het reguleren van ons klimaat en talloze andere ecosysteemdiensten, in gevaar komen. Het is onze taak en verantwoordelijkheid om deze teloorgang niet alleen een halt toe te roepen, maar ook om te buigen door op grote schaal aan zowel natuurbescherming als aan natuurherstel te werken. Met de internationale top van de Conventie van Biologische Diversiteit (CBD COP15) in Kunming, China deze week, was er nooit meer politiek momentum om de voorthollende biodiversiteitscrisis daadkrachtig te lijf te gaan. Op deze top wordt het nieuwe biodiversiteitskader voor de komende 10 jaar bepaald. In lijn daarmee moeten er op nationaal en regionaal vlak nieuwe biodiversiteitsplannen worden opgesteld en tot uitvoering gebracht: de post-2020 Nationale Biodiversiteitstrategie en Actieplan, de Vlaamse Biodiversiteitsstrategie en de Stratégie Wallonne 360°.

Er rest ons een krap tijdskader van 10 jaar om duurzame veranderingen teweeg te brengen voor de broodnodige, maar tanende biodiversiteit. Daarom eisen we nu van onze politici dringende en krachtige beslissingen en massale publieke investeringen voor natuurbescherming en -herstel en de integratie ervan in alle geledingen van de samenleving. Geen gerommel in de marge meer, maar een grondige herziening van al het beleid dat enigszins impact heeft op onze biodiversiteit. Dit betekent dat we als samenleving een bocht van 180 graden moeten maken en de huidige relatie tussen mens en natuur totaal moeten herzien. Dit is geen geringe opgave, maar het is de enige juiste keuze.

Daarom slaan onze vijf organisaties de handen in elkaar in een nieuwe Biodiversiteitscoalitie. We willen een krachtig pleidooi voeren opdat de politieke wereld rekening zou houden met de concrete en direct toepasbare oplossingen die de natuur ons biedt. In een uitgebreid manifest bundelen we onze aanbevelingen voor de post-2020 biodiversiteitsstrategie dat we aan onze regeringsleiders zullen overhandigen. We willen onze bereidheid benadrukken om nauw samen te werken met ministers en beleidsmakers die verantwoordelijk zijn voor natuur, landbouw, bosbouw en milieu.