De tegenstand tegen de plannen voor het Gentse Vleeshuis heeft veel te maken met één woord: fiets

Bart Eeckhout is hoofdcommentator.

Waarom maken de plannen om het Groot Vleeshuis in Gent te renoveren tot een fietsenstalling zo veel en zo heftige emoties los? Dat voorstellen om historisch erfgoed aan te passen altijd tot ophef leiden, biedt een deel van de verklaring. Plannen om een aanbouw bij Het Steen of de Boerentoren in Antwerpen toe te voegen of het Gravensteen in Gent te moderniseren stuitten evenzeer op verzet. Die discussie is goed, omdat je inderdaad maar beter zorgvuldig omspringt met historisch gebouwen, die vaak een zeldzaam geworden zichtbare en tastbare herinnering zijn geworden van de geschiedenis.

Toch is er in het geval van het Gentse Vleeshuis nog iets anders aan de hand. De recente geschiedenis van het gebouw getuigt niet bepaald van veel liefde en respect. De oude markthal is de voorbije eeuw onder meer gebezigd als parkeergarage voor auto’s en als postgebouw en het is al lang zoeken naar een goede, nuttige en succesvolle invulling. Dan komt het idee van de fietsenstalling als geroepen. De omvorming zou weinig aanpassing vergen, zou het gebouw weer relevant maken en zou tegemoet komen aan een reële nood. Prima opgelost, vinden dan ook zowat alle experts, van archeologie tot stadsplanning.

Toch is de emotionele tegenstand behoorlijk groot, Vlaams minister van Erfgoed Matthias Diependaele wakkert hem ook met plezier aan, weliswaar in dit geval meer in zijn hoedanigheid van kopman van N-VA in Oost-Vlaanderen en woordvoerder van de rechtse Gentse oppositie.

De stal

Die tegenstand heeft veel te maken met één woord: fiets. Een autogarage mocht vroeger wel, maar een fietsgarage: ho maar! Dat wordt blijkbaar nog altijd als een onbelangrijke, minderwaardige bestemming beschouwd. Een auto ‘parkeer’ je, een fiets ‘stal’ je, dus wordt het Vleeshuis een, welja, stal.

Dat standpunt getuigt van een erg achterhaalde visie op mobiliteit in de stad. Een fiets is het voertuig bij uitstek geworden voor verkeer en beweging in de centrumstad: flexibel, goedkoop, neemt weinig ruimte in beslag en het is nog gezond ook (als je tenminste de tramsporen weet te vermijden, maar dat is een ander Gents verhaal). Moderne steden, zoals Amsterdam en Utrecht, investeren dan ook juist in grote, mooie, veilige en centraal gelegen fietsbergplaatsen. Het is zowat het verstandigste wat je kan doen met een plek of gebouw dat dient herbestemd te worden.

De Vleeshuis-discussie gaat dan ook niet over erfgoed. Ze gaat over mobiliteit en stadsinrichting, en hoe je die politiek kan uitbuiten. Twee visies staan lijnrecht tegenover elkaar, samengevat in de vraag of je mensen ertoe aanzet om met de auto of met de fiets naar het stadscentrum te komen. Prima, zo’n heldere politieke tegenstellingen. Dan heeft de burger wat te kiezen. Maar de eerlijkheid gebiedt wel te zeggen dat de werkelijkheid sterke argumenten geeft aan wie een stad wil inrichten op maat van mensen in plaats van auto’s.