De samenleving oogde vriendelijker, in onderlinge verbinding zowaar. Maar de idylle hield geen stand

Dissidentie mag ook. Onder die vlag vaart Hugo Camps op donderdag.

Jos was voorpaginanieuws in alle kranten. De 96-jarige bewoner van een woon- zorgcentrum in Puurs is de eerste Vlaming die een coronavaccin krijgt toegediend. Dat heette dan gelukkig zijn. Het vaccin was een kerstcadeau aan de mensheid. De fanfare van het rampjaar 2020, zeg maar. De muziek werd gespeeld in een kakofonie van de angst.

Ik ben altijd blij als een gepensioneerde ouwe knar de krant haalt. Een teken van hoop en leven. Maar de heldenstatus van de Jos is natuurlijk te dik aangezet. Met een prik in de arm win je geen oorlogen. Banale conflicten zijn er ook niet mee beslecht.

Enfin, de nood aan een deus ex machina was groot. In de eerste lockdown vervelden mannen en vrouwen nog tot sociale wezens. Er werd gezwaaid naar ramen in het ziekenhuis of woon-zorgcentrum. De pijn van het contactverbod werd gedeeld door binnen en buiten. Gebaren keerden terug in het bewustzijn: hand- en vlinderkusjes, de bede om nog een laatste woord, het wiegen van de liefde met afstandsbediening. De samenleving oogde een slag vriendelijker, in onderlinge verbinding zowaar. Maar de idylle hield geen stand. Het voortrazen van Covid-19 lokte iedereen weer naar de schuttersputjes. Er werd gesjacherd om gunsten en privileges. De uitzuivering van maatschappelijke verhoudingen werd teruggedraaid, met nog één constante in de literatuur van Albert Camus: le monde est conduit par la peur.

De overheid had voor even haar macht teruggewonnen op de burger, maar daar schoten we ook niet mee op. Virologen en politici spraken niet meer uit een mond. Corporatistische reflexen ontsierden de solidariteit. Premier Alexander De Croo kwam met bezweringsformules in eigen naam. Virologen verlieten de neutraliteit van de wetenschap en prepareerden een politieke carrière. De maatschappij was niet veranderd.

Minder dan ooit zelfs. Met de lockdownfeestjes van burgerlijke ongehoorzaamheid werd het beleid grimmiger en repressiever. Van een meevoelende overheid bleven vooral scherven over. Alexander De Croo deed zijn best om de menselijke maat te bewaren, maar hij werd geregeld voorbijgeraasd door haviken. De kloof tussen de overheid en de burger versteende zienderogen. Ook omdat een aantal politici niet weg te branden waren uit de uniformgekte van de sheriff.

Deemoed heeft het denken verlaten.

En daarmee is de kerstgedachte toch weer actueel geworden. Als bunker tegen een gelaarsde logica waar het leven kleiner van formaat is, maar zoveel menselijker. Waar de eerste kreetjes van een pasgeborene nog worden gehoord. Marc Van Ranst zal er zeker een liedje over zingen als antidotum voor paniek. Het front tegen corona is versplinterd mede door politiek opbod en teveel draaikonterij. Het is wachten op charismatisch leiderschap en de stille kracht van gemeenschappelijkheid. Laten we deze wens maar onder de kerstboom leggen, al is plantenspul ook verbasterd door textiel en plastic.

Kerst en corona, ze leggen de kwetsbaarheid van ons allemaal bloot. Het blijft zoeken naar een gemeenschappelijk antwoord, naar een soort culturele revolutie, of toch naar een cultureel momentum. Alleen dan komt vrede in het hart.