De overwinning van Lula is het belangrijkste en meest hoopgevende klimaatnieuws van 2022

Jeroen Van Horenbeek is journalist.

Lula is terug in Brazilië. Dankzij een nipte overwinning in de presidentsverkiezingen zondag mag de linkse politicus opnieuw zijn intrek nemen in het ‘Paleis van de dageraad’, de presidentiële woning in hoofdstad Brasilia, een ontwerp van toparchitect Oscar Niemeyer en de moeite om even te googelen.

De terugkeer van Luiz Inacio ‘Lula’ da Silva lijkt goed nieuws voor Brazilië. Het land snakt naar een sociale opkikker na de afbraakwerken van de rechtse populist Jair Bolsonaro. Zijn rampzalig coronabeleid resulteerde in 700.000 Braziliaanse doden en bracht de honger terug in het land. Tot de helft van alle Brazilianen (!) weet niet of er ’s avonds genoeg brood op de plank ligt. In de steden is het vandaag niet zo ongewoon dat armen de vrachtwagens met slachtafval achtervolgen op zoek naar een eetbaar restje vlees.

De terugkeer van Lula lijkt ook goed nieuws voor het klimaat. In zijn eerdere termijnen als Braziliaans president (tussen 2003 en 2011) slaagde Lula erin om de ontbossing in de Amazone, het grootste regenwoud ter wereld, met zowat twee derde te verminderen. Onder Bolsonaro steeg de vernietiging opnieuw naar het recordniveau van bij de eeuwwisseling. Bolsonaro gaf vrije baan aan de economische ontwikkeling in het regenwoud. De ontbossing gebeurt er vaak illegaal, met geweld tegen de inheemse bevolkingsgroepen.

In die zin is de overwinning van Lula het belangrijkste en meest hoopgevende klimaatnieuws van 2022, ongeacht de uitkomst van de VN-klimaattop in Egypte die later deze week start. Sowieso zijn de verwachtingen voor die top laag. Klimaatactivisten zoals Greta Thunberg en Anuna De Wever doen een zuhalleke en reizen niet af naar Sharm-el-Sheikh.

Nu, er kan nog veel misgaan bij de groene comeback van Brazilië. Lula erft een tandeloos milieuapparaat. Onder Bolsonaro werd het budget van de Braziliaanse toezichthouder Ibama drastisch verlaagd en politiemensen die zich inzetten voor de Amazone moesten oprotten. Het enorme regenwoud beschermen is zo een schier onmogelijke opdracht geworden. Dit keren zal tijd en geld vergen, zeggen klimaatspecialisten. Sowieso blijft de agro-industrie een dominante speler in Brazilië. Tot 30 procent van het bbp is afkomstig van de grootschalige verkoop van vlees en soja aan de hele wereld. Ook aan Europa.

Een treffend voorbeeld van de verstrengeling tussen politieke en economische belangen: tijdens de eerste bestuursperiode van Lula kon JBS, het grootste veebedrijf ter wereld en een belangrijke aanjager van ontbossing in Brazilië, ontzettend groeien. Lula zat zelf bijna twee jaar in de gevangenis vanwege zijn aandeel in het grote omkoopschandaal rond het Braziliaanse oliebedrijf Petrobras. Tijdens zijn campagne zei Lula trouwens dat Petrobras snel meer olie moet oppompen om de energiecrisis te doorstaan. Zoals zo vaak is niets eenvoudig.