De noodgreep bij Crédit Suisse is een test die zal uitwijzen of de maatregelen om een bankencrisis te vermijden ook echt volstaan

Bart Eeckhout is hoofdcommentator.

Amper is de Europese economie bekomen van de energiecrisis of daar klinkt in de verte alweer gedonder. De samenloop van de ondergang van enkele Amerikaanse kredietinstellingen en de ineenstorting van de grote Zwitserse bank Crédit Suisse, in een haastige fusie gedwongen met landgenoot UBS, doen onvermijdelijk een vraag stellen waarvan niemand had verwacht dat ze nu alweer zou opdoemen: gaan we opnieuw naar een bankencrisis?

Zowel het apocalyptische antwoord (‘Ja natuurlijk’) als het geruststellende (‘Helemaal niet!’) is voorbarig. Spannend is het wel. De aanhoudende Amerikaanse bankproblemen en de chronische problemen van een Zwitserse grootheid in verval hebben inhoudelijk weinig uitstaans met elkaar, maar het chronologische verband is er wel. Toen het in de VS misging met onder meer een run op Silicon Valley Bank, zoemde de vraag rond of er nog banken zouden zijn met vieze papieren. Crédit Suisse, nooit helemaal hersteld van de vorige bankencrisis, was een logisch volgend doelwit.

Nadat een eerste forse interventie van de Zwitserse Nationale Bank niet volstond, werd afgelopen weekend een ruwe fusie met concurrent UBS doorgeduwd. Wetgeving is omgebogen, toezichthouders worden verzocht even opzij te kijken, aandeelwaarde is vernietigd en een zware herstructurering zal onvermijdelijk zijn, maar alles beter dan een Europese grootbank die omvalt.

Blijft de vraag: zal het volstaan? Op de eerste beursdag na de noodingreep leken beleggers niet echt overtuigd, maar dat kan ook een naschok zijn. Er is een verschil met de situatie in 2008. De Zwitsers hebben niet dezelfde fout gemaakt als de Amerikanen, die de bank Lehmann Brothers bankroet lieten gaan en zo het vuur aan de lont van de internationale kredietcrisis staken. Zeker de Europese banken zouden door strengere regels en hogere kapitaalvereisten beter bestand moeten zijn tegen een schok in de sector. Het is geruststellend dat aan de roep van de bankenlobby om soepelere regels in de EU nog niet gehoorzaamd is.

Dat is althans de theorie. Wie had een maand geleden durven voorspellen dat nu de dagen geteld zijn van Crédit Suisse als onafhankelijke bank? Bankieren is uiterst gesofisticeerd en ingewikkeld geworden, maar de basisgrondstof blijft even eenvoudig als vluchtig: vertrouwen. Als het vertrouwen weglekt, is het moeilijk weer te vangen. Klanten verliezen vertrouwen in één bank, de ene steekt de andere aan, banken gaan elkaar wantrouwen, de kredietcirculatie stremt en zo komt uiteindelijk de hele economie in ademnood.

Zo ging het in 2008. En nu? Deze noodsituatie is een test die zal uitwijzen of de maatregelen om een nieuwe bankencrisis te vermijden ook echt volstaan. Mislukken is niet echt een optie, want anders is het toch weer de overheid - u en ik dus - die redding moet brengen. Zoals de Amerikanen en Zwitsers nu doen. Die zekerheid, dat (grote) banken te belangrijk zijn om aan hun lot over te laten, zal altijd de kiem van een volgende crisis in zich dragen. Want ondanks alle regels zal dat altijd een aansporing zijn om de grens tussen risico en roekeloosheid te overschrijden.