De mensen in de straat schieten niets op met politici die hen vertellen dat ‘de mensen het beu zijn’

Roel Wauters is journalist.

De Belgen zijn bitter over de politiek. Velen zijn boos en ongerust. Een meerderheid toont zich achterdochtig tegenover politieke partijen en politici. Bijna 60 procent vindt dat politici niet begrijpen wat er speelt in de samenleving. Dat blijkt uit een grootschalige bevraging bij bijna 4.000 kiezers door vijf Belgische universiteiten. “Ils en ont marre”, om PS-voorzitter Paul Magnette te parafraseren.

Geen verrassing na bijna negen maanden regeringsonderhandelingen? Wel, de enquête werd afgenomen in de twee weken vlak na de verkiezingen, nog voor deze hele slepende martelgang met informateurs, preformateurs en koninklijk opdrachthouders zich op gang trok. Destijds was er nog een lichtpuntje. De burgers hadden nog vertrouwen in de kern van het politieke systeem, met name de verkiezingen zelf en de manier waarop er met coalities bestuurd wordt. Nu kan je je afvragen wat daar nog van overblijft.

Het onderzoek bevat nog meer opmerkelijke vaststellingen. Zo is in Wallonië de afkeer van de politiek groter dan in Brussel en Vlaanderen. Toch slaagt het Vlaams Belang erin die ontevredenheid beter electoraal te verzilveren dan bijvoorbeeld de PTB in Franstalig België. Bovendien blijkt het anti-establishment-imago van N-VA te vervagen. Terwijl de Vlaams-nationalisten in 2010 en 2014 de ontevreden kiezer wisten te overtuigen met de ‘kracht van verandering’, was dat vorig jaar veel minder het geval. Ze zijn er niet geslaagd die onvrede te keren. Hun beslissing om eind 2018 uit de regering te stappen vanwege het VN-migratiepact heeft hen evenmin plots weer omgetoverd tot de uitdagers van het systeem. Meer nog, de val van de regering was het begin van de miserie waar we nu in zitten. De ideale voedingsbodem voor antipolitiek.

De Wetstraat toont zich onvoldoende bewust van de ernst van de situatie. De wil om te zoeken naar oplossingen in de tergend trage formatie, wordt steeds meer doorkruist door politieke berekening. Op verschillende politieke hoofdkwartieren is de voorbije weken de partijkas binnenstebuiten gekeerd om te kijken welke budgetten gespendeerd kunnen worden aan een eventuele kiescampagne. Draaiboeken worden afgestoft, op de sociale media worden volop filmpjes en pancartes gepost en gepromoot. Sp.a-voorzitter Conner Rousseau dweilt zelfs de komende drie weken de Vlaamse markten af. Het mantra dat steeds weerkeert: ‘de mensen zijn het beu’. En dat terwijl geen enkele partij, op Vlaams Belang en PVDA na, nu verkiezingen wil.

Terwijl, zo toont het onderzoek aan, de burgers net erg veel van de politiek verwachten. Als politici écht verkiezingen willen winnen, kunnen ze beter de moed tonen en dat lastige compromis uit de brand slepen en uitvoeren. Want de mensen in de straat schieten niets op met politici die hen vertellen dat ‘de mensen het beu zijn’. Dat weten ze intussen zelf ook, al minstens negen maanden.