De lezer wint bij een vaste boekenprijs

Volgens Andreas Tirez is de vaste boekenprijs achterhaald (DM 31/10). De internetboekhandels zijn volgens deze 'denker' van Liberales een voldoende garantie op een breed boekenaanbod. Een mooie theorie, maar de werkelijkheid is helaas anders.

Een onderzoek van de Universiteit Antwerpen (Veragten, 2014) toont aan dat internetboekhandels voornamelijk bestsellers verkopen. Internetverkoop is vooral pull-gestuurd: geen toevallige ontdekkingen, maar 'besliste' aankopen met maximaal comfort.

De eigenschap van een rijk gesorteerde boekhandel is juist de kans op ontdekking, het onbekende, het onverwachte, de verrassing. Push-gestuurd vanuit uitgeverijen met maximale kennismakingskansen voor een zo ruim mogelijk publiek. Het onderzoek toont het aan: via de boekhandel worden er meer titels verkocht uit de backlist dan via het internet. Dat is de lijst van minder bekende of eerder verschenen boeken.

De kern van het pleidooi voor een gereglementeerde boekenprijs is het herstel van het mechanisme van de interne subsidiëring. Een mechanisme dat door de acties van eenzijdige prijsaanbieders de kaalslag voor de boekensector nog meer dreigt te vergroten.

Die kaalslag zien we in het aantal verkooppunten, in de breedte en de diversiteit van het aanbod. Vaarwel aan de boekenminnende boekhandelaar die nog weet wat hij of zij verkoopt. Vaarwel aan de cultureel en maatschappelijk waardevolle minderheidsgenres als poëzie, essay, experiment of filosofie.

Het gaat de prijsstunters om traffic, om lokkers. Door de perfect vergelijkbare vorm van een boek, ongeacht de verkoopplaats, is het een ideale 'prijsboodschapper': kijk eens hoe goedkoop het bij ons is! Het boek wordt misbruikt om een prijsimago op te bouwen.

Was het niet een kwaliteitsbewuste Britse rechter die in een vonnis stelde dat "boeken anders zijn, ze hebben bescherming nodig". Ja, een boek is een product dat in de markt moet worden gezet. Maar het is ook en vooral een cultuurproduct dat bescherming verdient.

De gereglementeerde boekenprijs is in de eerste plaats een culturele maatregel. De marge op bestsellers is noodzakelijk voor uitgevers om een breed en divers boekenaanbod te kunnen brengen. Noodzakelijk voor boekverkopers om stockrisico's, service, vakkennis, innovatie en digitalisering (!) mogelijk te maken. Dit alles resulteert in winst voor de lezer: een breed gevarieerd aanbod en een breed netwerk van verkooppunten. Want boeken zien doet kopen én lezen.

Dit debat is tot tweemaal toe gevoerd in de Commissie Cultuur van het Vlaamse Parlement. Partijen uit de meerderheid en oppositie zijn het hierover eens: een gereglementeerde boekenprijs is winst voor de lezer.
Er wordt vaak verwezen naar het buitenland. In onze belangrijkste buurlanden geldt al jaren een vaste boekenprijs. Met het gewenste resultaat: het aantal boekhandels per inwoners ligt in Nederland, Frankrijk en Duitsland merkelijk hoger dan bij ons. In Nederland verschijnen aanzienlijk meer cultureel-literaire titels dan in Vlaanderen. En dat heeft niet geleid tot hogere prijzen voor boeken, want prijsconcurrentie blijft bestaan.

Is er dan geen korting meer mogelijk? Toch wel. Zes maanden na verschijnen is de prijs volledig vrij. De solden in de modesector worden ook pas op het eind van het seizoen opgestart. Ook dat is geregeld via een wet. Waarom zou de boekensector al solden moeten aanbieden vanaf dag één?

Gelukkig zijn er politici die een culturele correctie op een economisch principe noodzakelijk vinden en een gereglementeerde boekenprijs als een gepast instrument beschouwen. Het alternatief is verarming van het aanbod, minder vakbekwame boekhandelaars en vooral lezers die niet aan hun trekken komen.