De huisartsenpraktijk is nooit té toegankelijk

Het gebeurde vorige week aan de Tafel van vier op Play4. Huisarts Sofie Lemmens schreeuwde het bijna naar minister Frank Vandenbroucke (Vooruit): “Ik zal het toch wel weten. We zijn overbevraagd!” Wij, huisartsen, voelen het allemaal. Het water staat ons aan de lippen. Het wordt ons te veel.

We (h)erkennen en voelen de wanhoop, maar kunnen ons niet vinden in de analyse en de oplossing die Sofie Lemmens formuleerde. Huisartsen zouden te toegankelijk zijn door het lage remgeld enerzijds en de veralgemening van de derdebetalersregeling waarbij de patiënt enkel het remgeld aan de huisarts betaalt anderzijds. We zijn we het daar om een aantal redenen niet mee eens.

Een huisartsenpraktijk moet toegankelijk zijn. Meer zelfs, de eerstelijnszorg kan niet toegankelijk genoeg zijn. Toegankelijkheid van zorg is nooit een probleem maar altijd een teken van kwaliteit. Financieel afremmen, door verhoging van het remgeld en de afbouw van derdebetalersregeling, treft vooral mensen met beperkte financiële middelen. Dit kan niet de bedoeling zijn. Iedereen verdient zorg en zeker de meest kwetsbare mensen, van wie we weten dat ze meer vatbaar zijn voor zowel acute als chronische aandoeningen.

“Gratis of goedkope gezondheidszorg leidt tot overconsumptie.” Het is een vaak gehoorde kritiek tegenover het verlagen van financiële drempels. Daar is geen wetenschappelijk bewijs voor. En wat is overconsumptie in deze? Een ongeruste ouder die ’s avonds belt naar de huisarts voor een lelijk hoestje bij een peuter. Een twijfelende twintiger die vaak een beroep doet op de huisarts voor een terugkerende hoofdpijn. Is dit overconsumptie? Patiënten hebben goede redenen om hun huisarts te contacteren: ongerustheid of de crèche die een snotterend kind weigert of de werkgever die een medisch attest eist voor thuiswerk. De kostprijs mag geen rem zijn. Dit is geen overconsumptie maar volkomen begrijpelijk gebruik van zorg die de uitkomst is van een zorgorganisatie die alles in het werk stelt om de eerste signalen van ziekte en onwelzijn te horen.

Ondergebruik is wel een probleem. Het lelijke hoestje kan een symptoom zijn van een longontsteking of een onderliggende astma-opstoot. Of misschien sluimert er onder de hoofdpijn een dreigende depressie. Dit willen we niet missen. Financiële drempels leiden bij kwetsbare groepen tot uitgestelde zorg. Daar bestaat wel degelijk bewijs voor.

Draagt het slopen van financiële drempels bij tot een grotere toegankelijkheid? Natuurlijk, dat is juist de bedoeling. Toegankelijkheid van zorg is onderdeel van de kwaliteit van de eerstelijnszorg. Daar beknibbelen we niet op.

De verlaging van het remgeld en de veralgemening van de derdebetalersregeling zijn vooral goede maatregelen voor de gezinnen en patiënten die het niet breed hebben. Zij worden ook het meest getroffen door ziekte en onwelzijn. En voor die mensen doen huisartsen en andere zorgverleners extra moeite. Daarom werken we graag in de zorg. De bereidheid om meer tijd en aandacht te besteden aan de zorg voor een alleenstaande, werkloze nieuwkomer of dakloze is inherent aan onze job.

Laten we terugkomen op de terechte verzuchting van Sofie Lemmens. De alarmen staan op rood: patiëntenstop, tijdelijke en definitieve uitval van collega’s, huisartsarme regio’s. De eerstelijnszorg kreunt. Het is hoog tijd voor een reorganisatie van de eerstelijnspraktijk met taakdelegatie; ondersteuning; interprofessionele samenwerking; betere afstemming tussen de eerste, tweede en derde lijn; en vermindering van administratieve belasting. De covidpandemie bracht creatieve oplossingen waaronder telefoon- en videoconsultaties, en onlinevoorschriften van medicatie en werkverlet. We wachten op een verdere uitrol. Minister Vandenbroucke heeft zich hierin geëngageerd via de New Deal met de huisartsen. De ‘praktijkassistent in de eerstelijnsgezondheidszorg’ komt eraan, over een nieuwe vorm van financiering wordt nagedacht, een toekomstgericht geïntegreerd elektronisch patiëntendossier wordt uitgetekend.

Ondertussen onderzoeken we met plezier en nauwgezet de hoestende peuter en nemen we graag tijd voor een ondersteunend gesprek met de twijfelende twintiger. Aan de kwaliteit en toegankelijkheid van de zorg, daar willen we niet op beknibbelen. Dit gaat over de essentie van de huisartsgeneeskunde.

Mee ondertekend door: Bert Aertgeerts, An De Sutter, Jan De Maeseneer, Dirk Devroey, Stefan Heytens, Janique Lobbestael, Veerle Piessens, Birgitte Schoemakers, Piet Vanden Bussche, Johan Vansintejan, Johan Wens, Sara Willems. Huisartsen, docenten en professoren Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg van UGent, UAntwerpen, KU Leuven, VU Brussel.