De hittedoden in Canada zijn een wake-upcall

Ann De Boeck is journalist.

Je zou het niet zeggen als je naar buiten kijkt, maar aan de andere kant van de Atlantische Oceaan sterven mensen bij bosjes aan een verschroeiende hittegolf. Alleen al in het westen van Canada zijn de afgelopen dagen 500 plotse overlijdens vastgesteld, waarvan het merendeel aan de hitte wordt toegeschreven. Het gaat meestal om ouderen die alleen wonen in slecht geventileerde woningen. Hun lichaam blijkt niet meer in staat om zichzelf af te koelen, wat niet onlogisch is bij een broeierige 49,5 graden. Intussen richten bosbranden er nog meer ravage aan.

Wat in het westen van Canada en de Verenigde Staten gebeurt, is het resultaat van een uitzonderlijk weerfenomeen. Een koppig hogedrukgebied boven de Stille Oceaan heeft een soort van stolp gezet op het gebied, waardoor de warme lucht eronder gevangen zit. De zon drijft de temperatuur verder op. Inwoners zitten gevangen in een serre. Twee zomers geleden deed een soortgelijk fenomeen ook de hitterecords in Europa sneuvelen. In ons land werd toen voor het eerst een piek van 41,8 graden gemeten.

Is dit nu het resultaat van de klimaatopwarming of niet? Dat is voer voor discussie. De Belgische klimaatwetenschappers Samuel Helsen en Philippe Huybrechts stellen in deze krant dat een link moeilijk te bewijzen valt. Hittegolven hebben nu eenmaal altijd bestaan. Maar dat er tijdens een hittegolf zulke extreme temperaturen worden opgemeten, en dat het ene record na het andere gebroken wordt, is wel duidelijk gerelateerd aan de opwarming. Die zorgt er immers voor dat het weer steeds grilliger wordt, met steeds extremere uitschieters.

Een klimaatrapport van het KMI drukte ons eind vorig jaar al met de neus op de feiten. Sinds het ontstaan van België is de temperatuur al meer dan 2 graden gestegen. Binnen tachtig jaar komen hittegolven drie keer vaker voor dan nu, terwijl de periodes ook intenser en langer worden. De mens kan deze evolutie milderen als hij erin slaagt om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Maar in het meest pessimistische scenario zullen we volgens Huybrechts wel dicht bij de 50 graden komen in een hittegolf.

Panikeren hoeft niet. Het hoofd koel houden wel. Er zijn namelijk heel wat zaken die we zelf in handen hebben om de impact te milderen. Vooral steden moeten hiermee bezig zijn, oordelen de klimatologen, want zij houden als hitte-eilanden de warmte langer vast. Waar er meer bomen, gras en planten staan, zakt de temperatuur sneller. In woon-zorgcentra beperken airco’s de risico’s voor kwetsbare bewoners. Loopt het toch fout, dan moet er van hogerhand een rampenplan klaarliggen.

De regeerakkoorden, de relanceplannen en het nationaal energie- en klimaatplan blaken van de goede voornemens om de klimaatcrisis te bekampen. Maar het is tijd om in actie te schieten. Want tot nu toe ontbreekt de urgentie om de ambities waar te maken. Tot ook wij straks wakker worden onder een stolp.